"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Eigen welzijn eerst

Dinsdag, 7 juni, 2022

Geschreven door: Roxane van Iperen
Artikel door: Freek Boon

Principes en processen achter verrechtsende tendensen in Nederland

[Recensie] In de zomer van 2019 gebruikten de beide CDA-kroonprinsen – in de race om Sybrand Buma op te volgen als partijleider – de term ‘the fear of falling.’ Deze een mentaliteit-typerende term, die een belangrijke plaats heeft in het essay Eigen welzijn eerst van publiciste Roxane van Iperen, komt uit een boek van de Amerikaanse schrijfster Barbara Ehrenreich. In die twintig jaar oude publicatie geeft Ehrenreich een verklaring waarom een deel van de middenklasse in haar land het gedachtengoed van gelijkwaardige mensen inruilde voor een egoïstischer ideologie. Dit principe en de mechanismen erachter helpen volgens Van Iperen inzicht te krijgen in actuele ontwikkelingen in de mentale en politieke voorkeuren van – een deel van – de Nederlandse middenklasse. Van Iperen is schrijver, publicist en jurist. Eerder verschenen van haar Schuim der aarde, t Hooge Nest en Brieven aan ’t Hooge Nest. In 2021 schreef ze het Boekenweekessay De genocidefax en in dat jaar verzorgde ze ook de 4 mei-lezing.

Nadat onze middenklasse zich decennialang welvarend ontwikkeld had dankzij een klimaat van mogelijkheden voor iedereen, veranderden de sociaal-economische omstandigheden. Bereikte posities staan tegenwoordig sterk onder druk en er leeft zorg over wat men de eigen kinderen nog kan garanderen. Nu stelt men veel in het werk om te zien te behouden wat men heeft. De bijpassende mentaliteit benoemt Van Iperen als ‘country club’-denken. Een streng deurbeleid voor mensen uit andere groepen en klassen. Zij vestigt er nadrukkelijk de aandacht op – terwijl dat tot dusverre vaak onopgemerkt is en het tegen de verwachtingen in is – dat ook vrouwen mentaal ‘verrechtsen.’ Het is namelijk niet alleen één bepaalde categorie mannen die rechts stemmen, maar ook velen met hoge(re) maatschappelijke posities doen dat, evenals – inderdaad ook vrouwen.

Van de drie concrete elementen – die Van Iperen daarbij aanduidt als ‘knelpunten’ is één ervan de rol van de enorme grote, ondoorzichtige en mondiaal spelende rol daarbij van Big Tech. Helder en goed onderbouwd voegt ze fijntjes daaraan toe dat er grote vraagtekens gezet mogen worden bij een websitetekst van de Rijksoverheid, die stelt dat in Nederland ‘desinformatie en nepnieuws nog niet zoveel invloed’ hebben.  

Van Iperen spreekt tenslotte de hoop uit dat de middenklasse opnieuw de bredere vooruitgangsgedachte gaat omarmen. Eigen welzijn eerst is een maatschappelijk relevante beschouwing.

Dans Magazine

— 

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow.com