Populair nationalisme in negentiende-eeuws Amsterdam
[Signalering] Gewone Amsterdammers hadden in de 19de eeuw zo hun eigen manieren om hun Nederlanderschap te betuigen. Dit is in één zin de boodschap van dit elegant geschreven boek. Om deze te kunnen brengen moest Anne Petterson verder kijken dan op de natie gerichte festiviteiten georganiseerd door de stedelijke elite. Zij richtte haar blik op de massa’s die op afstand vanhet officiële feestgedruis stonden te juichen en op de comités die uit eigen beweging de straten van de volksbuurten versierden. Hun uitingen van vaderlandsliefde waren waarachtig, maar dienden vaak ook andere doelen. Groepen burgers barstten spontaan uit in het zingen van Wien Neêrlands bloed en Wilhelmus om socialisten te overstemmen of om hun opluchting te tonen over de ontsnapping aan een brand in een bioscoop. Winkeliers plaatsten in hun etalages portretten van leden van het koninklijk huis tussen spekken en worsten, als blijk van orangisme maar natuurlijk ook om de verkoop te stimuleren.
Petterson beschouwt vrijwel iedere vorm van nietelitaire bovenstedelijke identificatie als populair nationalisme. Deze tolerante houding geeft haar boek zijn charme maar is tegelijk de achilleshiel. De steun voor de Zuid-Afrikaanse Boeren in hun oorlog tegen de Engelsen bijvoorbeeld was in Nederland een wijdverbreid nationaal fenomeen, maar over het ‘eigenwijze’ of nationalistische gehalte ervan valt te discussiëren.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
