Stilstaan bij het afscheid
[Recensie] “Als rouw onze onverdeelde aandacht krijgt, blijkt hij overigens ook goede kanten te hebben” (p. 9). Deze opmerkelijke zin typeert dit boek dat begint met een persoonlijk verhaal van één van de auteurs waarin ons kwetsbare bestaan tot uitdrukking komt.
De eerlijke en openhartige beschrijving van eigen ervaringen is herkenbaar en komt op menselijke wijze echt dicht bij de lezer. De auteurs pleiten voor een open omgang met rouw, willen deze niet als iets uitzonderlijks te beschouwen omdat het een ‘gezonde reactie op een verlies is’. Een ingrijpende gebeurtenis roept rouw op en brengt veel in een mensenleven teweeg. Rouw heeft namelijk een goede reden, zo is de strekking in dit boek Eindelijk dat oorspronkelijk in het Duits verscheen. Er is ook psychologische uitleg over rouw.
Appeltaart
Troost is het erkennen van de pijn, waarin de nabestaande zich door de ander begrepen wordt en bestaat uit de nabijheid van de meelevende ander. Er worden ook voorbeelden van verkeerde reacties gegeven die pijnlijk overkomen.
Mooi is de passage over het verlies van de moeder van de auteur als ze schrijft: “Vorig jaar heb ik haar beroemde appeltaart gebakken. Toen ik die zag en rook, kon ik eindelijk, eindelijk huilen” (p. 81). Het is een klein maar treffend voorbeeld hoe wat vastliggend verdriet naar boven kan komen want het zijn vaak van die kleine alledaagse situaties die iemand aan de overledene herinneren.
Drie suggesties
Zinvol zijn de hoofdstukken over kinderen en over rituelen. Opmerkelijk – omdat er vrijwel nooit aandacht voor is – is het hoofdstuk over rouw en seks, met een ruime benadering. Ook het moeilijke onderwerp suïcide wordt aangesneden zonder een oordeel over te vellen over deze ingrijpende daad.
Het is een zinvol boek dat soms stelling neemt tegen een omgang met het afscheid die – althans in ons land – grotendeels achterhaald is. Wellicht ligt dat in Duitsland toch iets anders. Vanuit de huidige situatie klinkt de benadering in dit boek mij nogal logisch in de oren. Er zijn ook drie gesprekken opgenomen en ieder hoofdstuk eindigt met suggesties voor een boek, een song en een film of tv serie.
Eindelijk ontving in Duitsland de Spiegel Bestseller prijs.
Caroline Kraft is journalist, stervensbegeleider en begrafenisondernemer. Susann Brückner is auteur en journalist.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
