"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Elena

Dinsdag, 20 december, 2022

Geschreven door: Iris Koppe
Artikel door: Evert van der Veen

Dicht bij de oorlog in Oekraine

[Recensie] Elena is een Oekraïnse vrouw van 66 jaar die aan haar oud-student Iris een ooggetuigenverslag schrijft van haar ervaringen dit jaar. Haar dagboek verhalen verschenen eerder in de Volkskrant.

Elena is docent Russische en Oekraïnse taal en letterkunde in Kyiv. Iris en Elena hebben elkaar in 2012 leren kennen en sindsdien altijd contact gehouden. Vanaf 2014, het jaar van de Russische bezetting van De Krim, groeit bij Elena de angst voor het uitbreken van een oorlog. Zij maakt zich daar steeds meer zorgen over en dat blijkt helaas terecht want 24 februari 2022 wordt Oekraïne “… op brute wijze aangevallen”.

Elena vertelt in korte bewoordingen over wat hoe zij dit ervaart: “Nooit zal ik de Russische cultuur en literatuur de rug toekeren. Zij hebben mij altijd gelukkig gemaakt. De verachtelijke politiek van het Kremlin kan hier niets aan veranderen”(p. 30). Later nuanceert ze dat wel enigszins: “ik schaam me er nu voor dat ik Russisch spreek” (p. 50); langzamerhand groeit ze meer toe naar de Oekraïnse taal omdat de taal van de bezetter haar tegen gaat staan.

Kalmte
Elena vertelt over haar vertrouwen in het Oekraïnse leger, de kalmte onder de bevolking maar ook over angst, de terreur en het luchtalarm dat herhaaldelijk afgaat. Wanneer de situatie niet meer veilig is, besluit ze om naar Hongarije te vluchten en dat is een “bitter afscheid”. Ze ziet haar zoon veranderen in een ‘verbitterde man’ maar ze houdt hoop: “Wij Oekraïners hebben veel kracht, wij zullen weer bloeien”(p. 88).

Pf

Zo maakt Elena de lezer van binnenuit deelgenoot van de oorlog die ‘in mijn lijf is gaan zitten’, het sterven van vele Oekraïnse soldaten, de steun die het land ervaart in de komst van Boris Johnson en het tekort aan begrip vanuit het westen voor de situatie in Oekraïne en de Russische bedreiging. In toenemende mate doet Elena een appèl op het westen om in te grijpen.

Als Elena terugkeert, ervaart zij: “alles in het straatbeeld herinnert ons eraan: het is oorlog”(p. 189). Dit boek geeft een realistisch beeld van binnenuit, geschreven door iemand die er midden in staat. In korte, krachtige trekken wordt de lezer bij deze oorlog betrokken.

Iris Koppe studeerde politicologie en Russisch. Zij schrijft nu columns en artikelen voor onder andere de Volkskrant en publiceerde eerder Lev, over de Oekraïnse voetballer Jevgeni Levtsjenko.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow

Boeken van deze Auteur:

Elena

Rosiri