“Ik heb altijd al het gevoel gehad ooit nog eens een boek te willen schrijven”
[Interview] De lovende reacties op jouw nieuwste roman – Esther – zijn behoorlijk uitgesproken. Het is tenslotte niet niks wanneer je in één naam wordt genoemd met literaire grootheden als Reve, Hermans en Mulisch. Wat doet dat met je?
“Zo, je begint meteen met een lastige vraag! Natuurlijk is het geweldig om te mogen horen, dat je schrijfstijl hoog wordt aangeslagen. Uiteindelijk is dat wat een schrijver, of in zijn algemeenheid, wat een creatieveling, wil; waardering voor zijn of haar werk. Ik hoop eigenlijk vooral dat dat ook inhoudt dat Esther een groot publiek bereikt.”
Je bent vrij laat met schrijven begonnen. Wanneer ontstond voor het eerst het idee om een roman te schrijven?
“Ik heb altijd al het gevoel gehad ooit nog eens een boek te willen schrijven. Bovendien had ik mijn kinderen beloofd dat te zullen doen.”
Beloofd? Vertel…
“Omdat ik altijd en overal aan het lezen was, kreeg ik daar thuis, en met name van onze kinderen, natuurlijk geregeld commentaar op. Mijn reactie was dan vaak dat ik daar erg van genoot en dat ik zelf ook ooit nog wel een keer een boek zou willen schrijven, vandaar!”
Je bent geboren in de naoorlogse periode en groeide op in de roerige zestiger jaren, waarin door de jeugd het streven naar vrijheid van handelen en denken tot het hoogst denkbare goed wordt uitgeroepen. Heeft dat jou beïnvloed? En zo ja, op welke wijze?
“Jazeker, ik denk niet dat er veel vaker in de moderne geschiedenis van de mensheid zo’n enorm omslagpunt in het denken van de mens is geweest als in de jaren zestig. De impact van met name twee wereldoorlogen, die een groot wantrouwen jegens kerk en staat veroorzaakten alsmede de opkomst van de welvaart in Amerika en Europa en last but not least, de oorlog in Vietnam die dit alles triggerde, zorgden ervoor dat de jeugd de banden met het collectief en al haar conservatieve restricties verbrak en veel meer dan voorheen zelf op zoek ging naar geluk en persoonlijke vrijheid.”
Het gekste en meest frustrerende vond ik destijds dat de mensen, die alle ellende veroorzaakt hadden, met vette bonussen naar huis gingen, terwijl de slachtoffers van hun gedrag zich maar moesten zien te redden.
Jouw carrière heeft een grillig verloop gehad. Wil je daar iets over vertellen?
“Ha, ha klopt! Ik was, toen ik jong was, helemaal niet van plan me aan iets of iemand te binden, maar nadat de roep van de natuur alsnog sterker bleek dan mijn eigen wil, moest er toch brood op de plank komen voor het jonge gezin. Ik heb toen in eerste instantie het familiebedrijf overgenomen, dat vervolgens na een aantal jaren verkocht en ben daarna verder gegaan in het vastgoed. Zeer succesvol, totdat in 2008 opnieuw bleek dat een bank eigenlijk een coffeeshop is: aan de voorkant legaal, maar daarachter een criminele organisatie. Een contradictio in terminis! Het gekste en meest frustrerende vond ik destijds dat de mensen die alle ellende veroorzaakt hadden met vette bonussen naar huis gingen, terwijl de slachtoffers van hun gedrag zich maar moesten zien te redden. Voor mij opnieuw een bevestiging van hoe ik al van jongs af aan naar politici en de overheid kijk. Dat is een lastige periode geweest, ook voor mijn gezin. Maar onze kinderen hadden gelukkig hun studie voltooid en zelf was ik inmiddels oud en wijs genoeg om te weten dat mijn geestelijk evenwicht niet van bezit afhangt en – nog veel belangrijker – mijn geluk daardoor ook niet wordt bepaald, maar door de band met hen die mij dierbaar zijn. Overigens was mijn denken over materie met name ook ontstaan in voornoemde jaren zestig. Als je uit dit alles ook nog iets positiefs wilt halen dan is het misschien, dat ik me hierdoor volledig op het schrijven kon storten.”
Heb je van tevoren een vastomlijnd idee voor het verloop van je verhalen of ontstaat dat tijdens het schrijven?
“Dat verschilt. Toen ik destijds eenmaal het besluit had genomen, een roman te gaan schrijven heb ik voor Arco mijn eigen ervaringen en fantasie als ingrediënten gebruikt. Het verloop van het verhaal ontstond min of meer tijdens het schrijven. Ik had vooraf geen vastomlijnd verloop voor ogen. Bij Esther was dat een ander verhaal, dat is louter fantasie. De benodigde kennis inzake de Koran, Iraanse dichters en de omstandigheden aldaar heb ik uiteraard moeten verwerven door middel van research.”
Toets je jouw ideeën voordat je gaat schrijven? Of vraag je feedback voordat je jouw manuscript naar je uitgever stuurt?
“Ik laat een aantal mensen meelezen en probeer, aan de hand van hun reacties, voor mezelf een indruk te krijgen van de kwaliteit van het geleverde. Ik ben van nature behoorlijk zelfverzekerd dus dat maakt het niet gemakkelijk voor hen.”
Jouw romans bevatten actuele en relevante onderwerpen. Wat hoop je daarmee te bereiken?
“Ik vind het leuk, en kan ook niet anders, om mijn visie op het leven en de gang van zaken in de wereld op de ene dan wel andere manier te verwoorden in mijn schrijven. Dat voelt goed en maakt voor mij het verschil tussen oppervlakkig en intens. Veel schrijvers met een journalistieke achtergrond schrijven niet maar produceren wat mij betreft een soort verslag dat vervolgens door moet gaan voor een roman. Maar deze boeken missen vaak emotie en diepgang. Ik denk niet dat ik hier specifiek iets mee bereik, ofschoon het wel leuk is om af en toe te horen dat wat ik heb geschreven sommige mensen aanzet tot denken.”
Wil je iets vertellen over jouw thuissituatie?
“Ik ben sinds 1984 getrouwd met Margot. We hebben twee kinderen. De oudste woont met zijn vriendin in Berlijn. De jongste met haar man in Düsseldorf. Dat is niet altijd even leuk. Maar ze zijn kosmopolitisch opgevoed en dan mag je dit verwachten. En wie weet wordt ik ooit nog eens opa!”
Waar en wanneer schrijf je het liefst?
“Vanaf het moment dat ik aan een boek begin, zit ik in een flow, een soort bubbel waar ik gedurende de totstandkoming niet meer uitkom. Een jaar lang zit ik dan vijf tot zes keer per week achter de laptop en maak ik dagen van gemiddeld half negen tot een uur of één. Ik schrijf nooit meer dan twee- tot vierhonderd woorden per dag. Ik vergelijk het met breien, alhoewel ik dát dan weer niet kan. Tijdens dat proces ontstaat het verhaal. Ik sta daarbij geregeld verbaasd over mijn eigen fantasie en vind het grappig dat er in je hoofd een soort algoritme rondwaart dat in het geheugen op zoek gaat naar elementen die je kunt gebruiken voor je verhaal en die je vervolgens verbindt. Daarna ga ik een uurtje wandelen met mijn hond om te reflecteren. Het is een eenzame bezigheid, die desondanks veel voldoening schenkt!”
In welke setting krijg je de meeste/beste ideeën voor je boeken?
“Oh, die krijg ik te pas en te onpas, op willekeurige plaatsen en momenten.”
Heb je bepaalde rituelen tijdens het schrijven?
“Als ik schrijf luister ik meestal naar Franse chansons en ligt de hond naast me in zijn mand. Als ik koffie drink, krijgt hij iets lekkers. En ja, hij hecht waarschijnlijk nog het meest aan dat laatste ritueel.”
Wat vind je in het schrijfproces de grootste uitdaging?
“De grootste uitdaging tijdens het schrijven vind ik erin om gedurende het hele proces het gevoel overeind weten te houden, dat het geschrevene niveau heeft!”
Het meest boeiende waren de gedichten van de Iraanse dichters. Prachtig om te lezen en vast te stellen dat schoonheid universeel is.
Doe je vooraf onderzoek voor je gaat schrijven?
“Voor Arco hoefde ik alleen bij mezelf te rade te gaan, maar voor Esther heb ik me wel heel veel in moeten lezen. De geschiedenis van Iran, de Koran, de sharia en de geestelijkheid. Het meest boeiende waren de gedichten van de Iraanse dichters. Prachtig om te lezen en vast te stellen dat schoonheid universeel is. Het maakt tegelijk verdrietig wanneer je je er op die momenten bewust van bent dat wij mensen er telkens weer een zootje van maken.”
Welke genres lees je zelf graag?
“Ik ben een grote fan van de Russische bibliotheek. Prachtig, bloemrijk taalgebruik waarmee hun kijk op het leven van alle dag wordt beschreven. Het is een soort beeldhouwen met woorden waardoor er voor de lezer een derde dimensie, een visualisering, ontstaat. Overigens begrijp ik niets van de discussie omtrent hun zogenaamde aandeel in de oorlog in de Oekraïne. Dostojewski had weliswaar een hekel aan de kleingeestige bourgeoisie in het westen, maar de meesten van hen waren pro-westers en tegen het regime van de tsaar en velen zijn daarvoor ook veroordeeld.”
Is er een volgend boek in wording?
“Beslist! Ik wil graag een derde boek schrijven om te laten weten hoe het Alex verder vergaat. Het moet dus een trilogie worden.”
Is er iets wat je nog graag zou willen vertellen, wat ik niet heb gevraagd?
“Het zou geweldig zijn als de oorlog in de Oekraïne zou eindigen en de mensen weer iets meer oog zouden krijgen voor hun medemens. Maar ja, zoals we allemaal wel weten…!”
—
Eerder verschenen in Bazarow Magazine
