"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Exactly, How Precision Engineers Created the Modern World

Maandag, 13 augustus, 2018

Geschreven door: Simon Winchester
Artikel door: Gerald Schut

Wie het kleine niet eert, ziet het grote verkeerd

De ongekende welvaart waarin de mensheid baadt is niet te danken aan het grote, maar aan het piepkleine.

[Recensie] Precisie is de drijvende kracht achter de stormachtige technologische en economische ontwikkeling van de afgelopen drie eeuwen, schrijft de gevierde Britse geoloog en wetenschapsjournalist Simon Winchester in zijn nieuwe boek. De voormalig correspondent voor The Guardian in de VS en China beargumenteert overtuigend dat oog voor het kleine – met name in de metallurgie – onontbeerlijk was om te komen tot de satellieten en smartphones die ons moderne leven mogelijk maken. Perfectie was een voorwaarde voor de ontwikkeling van steeds maar weer meer verwisselbare gestandaardiseerde onderdelen, die op hun beurt een belangrijke rol speelden in de industrialisering.

Ambachtelijke precisie is bewonderenswaardig, maar kent zijn grenzen. Zo was het handgemaakte ‘antikythera’-mechanisme van de oude Grieken een wonder van menselijk vernuft. Dit analoge planeetstelsel bevatte onderdelen die tot op een tiende mm nauwkeurig waren, maar schoot elders schromelijk te kort.

De grotere precisie die metaal mogelijk maakt kwam pas in de 19e eeuw in Engeland tot bloei. De stoommachine van James Watts was een briljante aanpassing van een bestaande inefficiënte vinding die onmogelijk was geweest zonder een zuiger die exact in zijn cilinder past. Winchester plaatst ontwikkelingen mooi in hun sociale context. Zo was het geen toeval dat slotenmakers plotseling veel ingenieuzere priegelkunsten ontplooiden, toen de fysieke afstand tussen rijk en arm drastisch afnam door stadsvorming.

Boekenkrant

Veel cruciale uitvindingen werden in Frankrijk en Duitsland gedaan en vervolgens in de VS om militaire redenen in de praktijk gebracht. Zo wist het Noorden het Zuiden tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog onder meer te verslaan dankzij industrieel geproduceerde vuurwapens, met verwisselbare onderdelen die er voor zorgen dat de soldaat op het slagveld eenvoudig een defect geweer kan herstellen in plaats weerloos drie weken te moeten wachten op een nieuwe musket.

Hoe zeer onze levens in de handen van precisie-ingenieurs liggen onderstreept Winchester aan de hand van een bijna-ongeluk in 2010 met een Airbus A380 van Qantas. De temperatuur in de straalmotor loopt op tot 1600 graden C, terwijl de het smeltpunt van legering in de schoepen op 1455 graden ligt. Dit heeft motormaker Rolls Royce weten op de lossen door van stelsel minuscule gaatjes die een mm dikke luchtlaag over de schoepen te laten stromen van ‘slechts’ 650 graden. In dit mechanische inferno kan één verkeerd geboord gaatje fataal zijn.

De triomf van het kleine culmineert in LIGO waarmee in de afgelopen jaren zwaartekrachtgolven zijn gemeten. Vlak daarvoor leek de lancering van ’s werelds meest geavanceerde satelliet, de Hubble, een deceptie te worden toen hij alleen wazig beeld bleek te produceren. De oorzaak bleek een lens die 2% van de dikte van een mensenhaar uit het lood was.

Leuk is dat Winchester zijn hoofdstukken steeds begeleid met de toenemende precisie van een nieuwe technologie (in inches) in de ondertitel. Het boek vergt veel aandacht van de lezer vanwege een stortvloed aan details, maar dat is misschien onvermijdelijk in een boek over het monnikenwerk, dat high tech is.

Eerder verschenen in TW

Boeken van deze Auteur:

Exactly, How Precision Engineers Created the Modern World