Een geslaagd en vooral interessant boek
[Recensie] Jan van der Putten was reeds jaren internationaal correspondent voor verschillende Belgische en Nederlandse kranten, dit van Latijns-Amerika met onder meer standplaatsen in Santiago de Chile, Mexico-City en Caracas, tot Europa met onder meer standplaatsen in Italië en de Balkan. Wanneer hij voor de Volkskrant, De Groene Amsterdammer en Radio Nederland Wereldomroeper in 1998 naar China en Mongolië werd gestuurd, was hij enorm onder de indruk en startte hij ook met China’s stappen naar een wereldmogendheid op de voet te volgen. In 2003 wilde Jan van zijn passie voor dit enorme land zijn beroep maken en werd hij een “China-expert”. Momenteel heeft hij reeds tientallen publicaties over China op zijn naam staan, Fabels over China is zijn laatste, en geeft hij ook tal van lezingen. Ik heb al vele boeken over China verslonden en was dan ook benieuwd naar deze nieuwe publicatie. Vooral de titel sprak mij aan, over welke misvattingen zou het gaan? Zou de auteur deze een plaats kunnen geven en vooral ook kunnen uitklaren?
“Toch hebben we de hardnekkige gewoonte niet afgeleerd om China te zien
door de eigen westerse bril en daardoor het vertekende beeld te geloven”
Het boek begint alvast met een zeer krachtige inleiding, waarin de toon voor de rest van zijn betoog onmiddellijk gezet wordt. Jan zal ons er onmiddellijk op wijzen dat de meeste dwalingen over China ontstaan doordat we teveel met onze westerse blik naar het land kijken en de zaken ook zo gaan interpreteren. Vanaf de afzetting van de laatste keizer van China, tot heden zijn er vele misvattingen geweest over China die onze geschiedenis kleuren. Zo hadden de Amerikanen nooit verwacht dat Mao zou winnen van Chiang Kai-Shek en daarna de grote Chinese leider zou worden. Ook had men niet verwacht dat Mao zich zou inmengen in het Koreaans conflict, wat hij uiteindelijk wel gedaan heeft. Bovendien wordt ook de Culturele Revolutie en de Grote Sprong Voorwaarts niet vergeten in Jan zijn uiteenzetting. Bijzonder hierbij is de extra aandacht die hij besteedt aan het bloedbad van het Tiananmenplein op 3 en 4 juni 1989. In verschillende hoofdstukken zal hij het hier meermaals over hebben. Om de handelingen van de Chinezen beter te begrijpen, moeten we teruggrijpen naar hun eeuwenlange geschiedenis, cultuur en traditie, waarbij vooral Confucius een grote rol heeft gespeeld (en dit dus nog altijd doet).
“Het heden is er niet zozeer om het heden te begrijpen, het is een instrument om het heden te beïnvloeden.
Gisteren wordt pas belangrijk als het gebruikt kan worden voor vandaag’’
Maar de auteur gaat veel verder dan alleen maar de fabels over het land uit te klaren. Hij heeft het ook over het hedendaags en moderne China. Hoe Xi Jinping de corruptie bestrijdt, de censuur handhaaft, aan geschiedenisvervalsing doet,… is allemaal verbazingwekkend en onvoorstelbaar. Daar werd ik toch wel eventjes stil van. Vooral het hoofdstuk waarbij het gaat over de dictatoriale controle van de regering die door de moderne middelen geperfectioneerd is, heeft diepe indruk op mij nagelaten. Overal hangen er namelijk camera’s met gezichts-, spraak- en irisherkenning die de bevolking op de voet volgen. Een andere belangrijke misvatting die aangehaald wordt door Jan is de term ‘mensenrechten’ die in China een andere betekenis heeft gekregen dan deze die wij in het Westen kennen.
Het boek is een kritisch betoog over de politieke en vooral economische macht van China. De auteur schrijft gedetailleerd en heeft duidelijk een grote kennis van China en de literatuur van dit immense land. Hij steekt zijn ongenuanceerde mening niet onder stoelen of banken, maar laat voldoende ruimte over zodat de lezer ook nog zijn eigen mening kan vormen. Ik vraag me toch af of hij na Fabels over China, China nog steeds binnen mag?
Achteraan het boek is een uitgebreide bibliografie aanwezig. Voor wie meer wil weten over de verschillende onderwerpen kan dit altijd handig zijn. Jan zal bepaalde grote gebeurtenissen zoals de Grote Sprong Voorwaarts, de Culturele Revolutie, … en bepaalde namen zoals Zhoi Enlai, Chian Kai-Chek, … niet verder verklaren. Het is daarom niet onmiddellijk een boek voor lezers die helemaal nog geen kennis hebben over China en de Chinese geschiedenis. Aan de hand van kleine noten had dit opgelost kunnen worden en zou het boek zeker interessant zijn voor het grotere publiek, gezien de klare en duidelijke taal die de auteur hanteert. Voor nu is het een boek vooral voor lezers die toch al wat kennis hebben over China.
Voor mij is Fabels over China een geslaagd en vooral interessant boek. Alles wordt op een duidelijke wijze gebracht en de auteur is een expert in zijn vakgebied. Een verdiende vier sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
