"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Fantoomzoon

Zaterdag, 2 oktober, 2021

Geschreven door: Ronald Van den Broek
Artikel door: Jan Stoel

Wat is echt en wat ‘fantoom’?

[Recensie] De menselijke psyche is bijzonder. Als er iets bij mensen knapt dan kunnen dingen gebeuren die de verbeelding ontstijgen. Ronald van den Broek (1967) toont dat in zijn vierde thriller FantoomzoonDeze thriller is losjes gebaseerd op seriemoordenaar Archibald ‘Mad Dog’ McCafferty, een Schotse immigrant in Australië. Hij pleegde vier moorden en werd in 1974 tot drie keer levenslang veroordeeld, maar vrijgelaten en op 1 mei 1997 naar Schotland gedeporteerd.  Van den Broek daalt af in de psyche van de dader, maar ook in die van andere personages, wil begrijpen waar hun handelen vandaan komt, hoe ze zo geworden zijn.  Met recht kun je deze thriller dan ook een psychologische thriller noemen.

Wat echt is en wat verborgen is in de geest is de constante die als een rode draad door het verhaal loopt. Het draait allemaal om het al dan niet hebben van een zoon en hoe dat je leven kan tekenen. Wat is waar en wat is ‘fantoom’-werkelijkheid?

“Achter hem klonk een stem die hem vertelde dat hij zich niet moest laten kennen. Toen hij achteromkeek zag hij enkel een kale muur.”

Het verhaal valt in twee grote blokken uiteen, verleden en heden, die je kunt beschouwen als de twee verhaallijnen. In het nu krijgt Irisa Romijn, rechercheur bij de Amsterdamse politie en tijdelijk in Maastricht gedetacheerd, de coördinatie van het strafrechtelijk onderzoeksteam dat de moord op de 14-jarige Mikky Houben moet onderzoeken. Mikky is dood gevonden op de begraafplaats waar hij ’s nachts naartoe was gegaan. Wanneer Irisa naar de ouders van Mikky gaat “sluit zich een vuist om haar hart”. Ze heeft haar eigen demonen. Wat is er in haar verleden gebeurd? Waarom is ze naar Maastricht gegaan? Deze vragen zinderen na en nieuwe vragen poppen op. Hoe is de relatie tussen Irisa en haar baas? Door de onderzoeken wordt ze met zichzelf geconfronteerd. 

Heaven

“Des te verder de lucht boven mijn eigen leven openbreekt, des te mistiger wordt deze zaak.” 

Dan wordt Diederick van Houten Beuning, CEO van een groot concern in verfproducten, op gruwelijke wijze vermoord. De CEO is alleenstaande vader van de 13-jarige Sem en had een date-afspraak staan.? Op de IPad van Mikky staat een filmpje dat erg veel lijkt op de manier waarop de CEO is vermoord is. En Mikky zat in dezelfde klas als Sem. De druk op Irisa wordt groter, de moordenaar kan immers opnieuw toeslaan. 

De hoofdstukken die aan het verleden gekoppeld zijn spelen zich af tussen 1977 en 1993 en spitsen zich toe op psychologische processen. Ieder van deze hoofdstukken wordt voorafgegaan door een citaat uit een songtekst (de playlist is op Spotify terug te vinden). Het kleurt het personage dat centraal staat in deze verhaallijn in. In het openingshoofdstuk van het verhaal wordt het thema van het boek meteen aangegeven met een tekst uit Human Behaviour van Björk: “There’s definitely no logic in humor behaviour.” Björk zegt zelf over die tekst dat het gaat over de herinneringen van een kind.

De beide verhaallijnen raken elkaar steeds meer en leiden tot de huiveringwekkende ontknoping. Het wordt duidelijk wat gemis teweeg kan brengen in je psyche.

Van de Broek weet op allerlei manieren diepte in het verhaal te brengen. De psychologische tekening van de personages is er een van: ieder heeft zo zijn eigen (verborgen) leven. De auteur heeft levensechte personages geconstrueerd. Bovendien komen ook maatschappelijk thema’s aan de orde en de effecten die ze hebben op mensen: pesten op school, traumatische gebeurtenissen in je leven, misbruik, niet gewaardeerd/gezien worden, de druk om te presteren, het krijgen van nieuwe kansen, het accepteren van mensen zoals ze zijn, de terugkeer van tbs’ers in de samenleving. Van den Broek kleurt zijn personages zorgvuldig in. Hij weet de spanning goed vast te houden. Tussenzinnetjes zorgen ervoor dat je nieuwe motiefjes ontdekt die je naar een andere verdachte leiden. Pas op het einde ervaar je hoe knap het verhaal in elkaar zit 

Fantoomzoon is een overtuigende thriller die je – zoals het betaamt – steeds op een ander spoor zet in je leestocht naar de dader. Maar het is meer dan een spannend verhaal, brengt nuance aan in hoe mensen zijn en beoordeeld worden. 

“Iedere nacht komt mijn zoon voorbij: als baby, als tiener, of volwassene en hij gaat altijd dood en maakt mij duidelijk dat het mijn schuld is.”

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur: