"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Franciscus van Assisi ontmoet de sultan. Vredesmissie in oorlogstijd

Zondag, 28 april, 2019

Geschreven door: Paul Moses
Artikel door: Onbekend

Franciscus’ lessen voor nu

Acht eeuwen na dato is de ontmoeting tussen Franciscus van Assisi en sultan al-Kamil nog altijd actueel. De huidige paus putte er inspiratie uit voor zijn reis naar de Golfstaten.

“Moge de Heer u vrede geven.” Zo’n begroeting had de islamitische sultan Malik al-Kamil niet verwacht van de man die hem de hand reikte. Het was de hand van Franciscus van Assisi. De man die zeventien jaar eerder als soldaat nog aanwezig was bij een veldslag bij Perugia, stond nu voor hem met als doel een vredesovereenkomst te sluiten. Dit jaar is deze ontmoeting precies acht eeuwen geleden, wat voor de voormalig Amerikaanse onderzoeksjournalist Paul Moses aanleiding was om eens opnieuw aandacht te vragen voor dit volgens hem onderbelichte verhaal. In een tijd waarin in diverse landen de relatie met moslims onder spanning staat, kijkt hij welke invloed deze historische gebeurtenis heeft gehad en welke lessen we daaruit kunnen halen voor onze huidige tijd. Veel, zo blijkt uit deze vlot geschreven vertelling die een genuanceerd, nieuw beeld geeft op deze ontmoeting.

De oprechte wederzijdse interesse en het respect van beide mannen voor elkaar staan in schril contrast met de verhalen over al-Kamil. Hij werd als oorlogszuchtig monster afgeschilderd, terwijl hij ten tijde  van de ontmoeting al meerdere vredesvoorstellen had gedaan. Franciscus mocht zelfs preken voor de moslimsoldaten, met wie hij een vriendschappelijk contact had.

Ook Franciscus werd in latere verhalen anders voorgesteld. Zo beschreef bijvoorbeeld de filosoof Bonaventura hem als een man die er zo hevig naar verlangde om te sterven voor zijn geloof dat hij vooral naar de sultan ging om daar de martelaarsdood te vinden. Zijn karakter en daden tonen echter iemand die niet bang was om te sterven, maar sterk gericht was op zijn missie op aarde. Hij reageerde nooit met geweld en keurde het af dat enkele omgekomen broeders werden vereerd vanwege hun martelaarsdood. In zijn leefregels schreef hij dan ook dat broeders geweld nooit mochten uitlokken en eveneens zelf nooit met geweld mochten reageren.

Boekenkrant

De ontmoeting tussen Franciscus en de sultan leidde echter niet tot vrede. Toen hij vanuit de broederorde onvoldoende steun kreeg voor zijn revolutionaire ideeën om beter samen te leven met moslims, raakte hij verbitterd en teleurgesteld. In de laatste jaren van zijn leven leidde Franciscus een meer teruggetrokken bestaan, niet wetend van de erfenis die hij aan de wereld zou nalaten. Zo heeft de Franse islamgeleerde Louis Massignon, geïnspireerd door Franciscus, duidelijk zijn stempel gedrukt op de verklaring van het Tweede Vaticaans Concilie uit 1965 waarin staat dat de rooms-katholieke kerk een grote achting heeft voor moslims. Sindsdien hebben pausen een meer open houding aangenomen tegenover niet-christelijke religies. De huidige paus nam zelfs de naam Franciscus aan. Hij riep onlangs bij zijn bezoek aan de Verenigde Arabische Emiraten christenen en moslims opnieuw op tot het bouwen aan een beschaving van vrede. Ook diverse spirituele ordes en religieuze verenigingen zetten zich in om zijn gedachtegoed voort te laten leven.

Eerder verschenen in Volzin