Actuele beschouwingen
[Recensie] Gedachten over onze tijd is een bundeling van essays die eerder in de NRC zijn verschenen en gaan over zeer uiteenlopende onderwerpen zodat de lezer van persoonlijke aanleidingen wordt meegenomen naar gebeurtenissen op het politieke wereldtoneel. In het Woord vooraf schrijft Tommy Wieringa dat we leven in een “tijd van duizelingwekkende veranderingen”, (p. 9).
Tommy Wieringa voelt zich verbonden met Europa en heeft oog voor de historische context en staat open voor nieuwe ontwikkelingen waarin landen steeds meer samenwerken. Aan de andere kant is er een zeker heimwee naar vroeger want niet elke vooruitgang weet Wieringa te waarderen. Zo maakt hij zich zorgen over het gebrek aan kennis, de kwaliteit van het onderwijs en de stand van de cultuur die onder financiële druk staat en verarmt. Ook de Nederlandse taal die aan verandering onderhevig is en verschraalt, heeft Wieringa’s aandacht evenals de verminderde leescultuur: “Zeldzaam als een veldleeuwerik is het kind dat nog leest”, (p.221).
De verzamelde bijdragen getuigen van veel, soms specifieke kennis. Tommy Wieringa heeft zich echt in zijn onderwerpen verdiept en geeft daar een scherp, soms lichtelijk cynisch gekleurd oordeel over. Zijn mening is nooit voorspelbaar, eerder wat tegendraads, vanuit een origineel perspectief waardoor de lezer er anders tegenaan leert kijken. De analyses zijn scherp en Tommy Wieringa weet dingen trefzeker te verwoorden zoals hier: “De moralist is nauw verwant aan de idealist, ze zijn vaak niet van elkaar te onderscheiden”, (p.111).
Er zijn persoonlijk getinte onderwerpen zoals de grap over de Telegraaf die hem door dit dagblad niet in dank werd afgenomen. Mooi is ook het verhaal over zijn dochter en haar geloof in Sinterklaas. Haar vraag “wat is er dan wel waar?” is een dankbaar uitgangspunt om andere kwesties aan te snijden zoals de vraag naar God. Het verhaal over zijn moeder die aan kanker lijdt is – hoe kan het ook anders – persoonlijk getint. Prachtig weet Tommy Wieringa de sfeer van de plaats Nieuwendijk te schetsen waar hij op een dag verblijft voor een lezing. Lezingen zijn vaker aanleiding voor mooie verhalen. Zo zijn er meer persoonlijke gebeurtenissen zoals de boekenkast die de aandacht trekt van zijn opgroeiende kinderen die de titels op de ruggen van de boeken lezen. Prachtig is het verhaal over autopech in Tanzania waarin beeldend wordt beschreven hoe tal van mensen zich belangeloos inspannen om hem te helpen. Hilarisch is het verhaal over de lunch op paleis Noordeinde waarvoor hij is uitgenodigd. Tijdens de maaltijd komt hij tot de ontdekking dat dat de gulp van zijn broek openstaat…
Interessant is het verhaal over badplaatsantisemitisme dat onder andere op het eiland Borkum speelde in het begin van de 20e eeuw. Thierry Baudet en FvD krijgen nogal wat kritische aandacht in diverse bijdragen. Het is duidelijk dat Tommy Wieringa daar niets van moet hebben en zijn oordeel is dan ook vlijmscherp maar wel onderbouwd en terzake: “Baudet is ook, hoezeer hij ook een prometheïsche vooruitdenker wil zijn, weinig meer dan een achteruitdenker die terugverlangt naar een blank, superieur, geïdealiseerd Europa dat nooit heeft bestaan”, (p.63).
Tommy Wieringa maakt zich zorgen over klimaatverandering, discriminatie en antisemitisme naar aanleiding van een bezoek aan de destijds veelbesproken tentoonstelling Design van het Derde Rijk.
Niet helemaal terecht naar mijn mening is hij erg kritisch over de creativiteit van Daan Roosegaarde. Zijn tijdelijke monument voor de Holocaust, dat bestond uit 104.000 lichtgevende stenen, wordt met grote stelligheid negatief beoordeeld. Dat lijkt mij niet terecht want ik heb er een foto van gezien en die was echt indrukwekkend. De internationale politiek krijgt in tal van bijdragen de nodige aandacht
Ook de actuele situatie van corona en de lock-down komen ter sprake. Ik kan zijn opvatting “Het is niet gemakkelijk om oude mensen te overtuigen van de ernst van het coroavirus” (p.262) niet delen. Ik kom juist veel oude(re) mensen tegen die daar bezorgd over zijn en lijden onder het gebrek aan persoonlijk contact met hun (klein)kinderen en groepsactiviteiten.
Dit boek biedt een fraaie spiegel van onze huidige tijd, zet de lezer aan het denken en reikt ook verfrissende inzichten aan die getuigen van kennis van zaken.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
