"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Geestkracht

Zondag, 11 september, 2022

Geschreven door: Frans Croonen
Artikel door: Evert van der Veen

Modern geloven

[Recensie] De verkenning van de hedendaagse religieuze situatie wordt samengevat in een zin uit de inleiding: “Er komt een einde aan een religieuze infrastructuur die door onze voorouders is opgebouwd”(p. 8).

Ons voorgeslacht zal zich niet direct herkennen in de aanduiding ‘religieuze infrastructuur’: de woorden doen te zakelijk en organisatorisch aan. De bedoeling is wel duidelijk: een samenleving waarin religie – en in Nederland is dat dan vanouds het christelijk geloof – stevig verankerd is. Weliswaar tot ruim na het midden van de vorige eeuw opgedeeld in tal van zuilen, die nu in snel tempo ontbinden, maar samen vormden ze de christelijke natie. Daar waren we ons niet zo van bewust want het was eeuwen lang vanzelfsprekend, het christelijk geloof wás er gewoon en werd van de ene op de andere generatie overgedragen. De kerk stond in dorpen symbolisch in het midden en daar omheen speelde zich het leven af, onder invloed van de zuil waartoe men behoorde. Er school geen plan van ‘infrastructuur’ achter maar het christelijk geloof stond in al z’n verscheidenheid wel recht overeind in ons land.

Frans Croonen schetst kort de actuele veranderingen die in het woord secularisatie kunnen worden samengevat. Hij is daar realistisch in maar niet pessimistisch omdat hij van mening is dat de samenleving religie nodig heeft. Religie in de oorspronkelijke betekenis van het woord: verbinding.

Er is genoeg belangstelling voor zingeving; mensen zijn of worden zich ervan bewust dat het gejaagde, zakelijke leven om méér vraagt: iets dat inspirerende verdieping geeft. Psychotherapie biedt meer diagnose maar geen zingeving al zijn er mensen als Dirk de Wachter die in zijn boek De kunst van het ongelukkig zijn dehedendaagse mens scherp weet te peilen. 

Heaven

Frans Croonen schrijft kernachtig en helder en duidt in kort bestek onze huidige situatie aan. “De centrale vraag in dit boek is op welke manier zingeving en spiritualiteit kunnen bijdragen aan geestkracht in het Nederland van nu”(p. 50).  Door de beschrijving van de hedendaagse situatie komt de kern van deze vraag niet helemaal uit de verf.

Nu de traditionele kaders van met name christelijke religie wegvallen, is er sprake van een zekere crisis in zingeving: mensen vallen in een gat om het simpel te zeggen. Het ontbreken van een duidelijke inspiratiebron heeft een gebrek aan geestkracht als gevolg waardoor mensen in een impasse belanden. Hier ziet Croonen kansen zoals de PKN met haar pioniersplekken probeert aansluiting te vinden bij zoekende mensen. Ook initiatieven als Nijkleaster in Jorwerd, waarover Geert Mak schreef in Hoe God verdween uit Jorwerd komen ter sprake. Er is met name een verlangen naar rust en stilte. Dat zegt iets over mensen en de tijd waarin wij leven. Wat vroeger tamelijk gewoon was, is nu bijzonder geworden en plekken waar mensen rust en stilte vinden, zijn daarom in trek.

De – christelijke – traditie en het belang daarvan komen ter sprake. Vandaag is het belangrijk om aansluiting te zoeken wat wat er in en onder mensen leeft zodat hij het spirituele aanbod kunnen plaatsen en verstaan.

Dit boek Geestkracht heeft een heldere opbouw en bestaat uit vier delen: Zin, Zoeken, Vinden en De weg.

Frans Croonen schrijft ook vanuit zijn eigen praktijk als geestelijk begeleider en brengt zijn werk als zodanig in dit boek ook ter sprake. Wat is ‘geestkracht’ nu precies of ongeveer? “We hebben behoefte aan geestkracht, we kunnen niet zonder… geen enkele cultuur, geen enkele samenleving kan zonder geestkracht. Zonder idealen, visioenen of dromen, zonder een groter verhaal dat mensen omsluit, met elkaar verbindt en richting geeft voor de toekomst” (p. 150).

Dat is de algemene richting maar hoe geestkracht er dan verder uit kan zien, komt in dit boek niet zo goed uit de verf al staan er aan het eind wel praktische adviezen. Het blijft bij aanduidingen en benoemingen, de verdieping ontbreekt.

Frans Croonen is cultuurfilosoof en geestelijk begeleider; daarvoor is hij een tijdje in een klooster geweest en zat hij in het bedrijfsleven.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow