Assien Bohmers (archeoloog), 1912-1988
[Recensie] In de jaren 1970 werd de archeologische wereld in Nederland opgeschrikt door de affaire Vermaning die breed werd uitgemeten in de Nederlandse pers. Hier dook ook de naam van Assien Bohmers op. Hij werd ervan beschuldigd de valse Neanderthalerwerktuigen gefabriceerd te hebben die Tjerk Vermaning had gevonden. Maar bewijzen had niemand. De archeoloog Arnold Carmiggelt is daarom in het leven van deze intrigerende figuur gedoken. Hij heeft een schat aan onbekende informatie opgedoken uit allerhande (privé) archieven en op basis daarvan een ietwat breedsprakige, maar buitengewoon boeiende biografie geschreven. Bohmers was opgeleid als geoloog, maar had een archeologische belangstelling, in het bijzonder voor het paleolithicum, de oude steentijd. In 1937 nam zijn carrière een beslissende wending, toen hij in dienst trad van Ahnenerbe, het wetenschappelijke bureau van Himmlers SS. Dit had als voornaamste doel de racistische en imperialistische ideologie van de nazi’s een wetenschappelijke basis te geven.
Bohmers was in zijn publicaties op dit punt terughoudend en werd ook geen lid van de SS of van enige andere nationaalsocialistische organisatie. Daardoor kwam hij na de oorlog zonder al te veel kleerscheuren door de zuivering. Maar hij profiteerde wel van het agressieve Duitse imperialisme. Zo kon hij al snel na de verovering van Tsjecho-Slowakije de leiding over een aantal spectaculaire opgravingsterreinen in het bezette gebied overnemen. In mei 1940 bood hij, nog voor de capitulatie een feit was, de Duitse bezetters van Nederland zijn diensten aan. De collaborateur kreeg een aanstelling als privaatdocent aan de RUG, waar hij ook na 1945 werkte. Maar hij poogde tijdens de oorlog vooral zijn eigen politieke doelstelling te bereiken: een autonoom groot-Friesland binnen een door nazi-Duitsland gedomineerd Europa.
Hij onderhield nauwe contacten met de kring rond de charismatische prediker Friedrich Hielscher, een groep met een intellectueel-elitair en sektarisch karakter, hoewel Carmiggelt Hielschers invloed op Bohmers lijkt te overschatten. Maar Carmiggelt maakt wel aannemelijk dat Bohmers niet de vervalser van de stenen van Vermaning was.
—
Voor het eerst verschenen in Geschiedenis Magazine
