"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Gevangenissen in oorlogstijd

Woensdag, 3 mei, 2017

Geschreven door: Ralf Futselaar
Artikel door: Peter van Dam

Kleinschalig en voorzichtig, maar taai verzet

[Signalering] Bij ‘gevangenissen in oorlogstijd’ denkt vast menigeen aan razzia’s en Duitse cipiers. Ralf Futselaar erkent dat Nederlandse gevangenissen een belangrijke schakel waren in het systeem van de bezetter. Hij wijst er echter op dat Nederlandse gevangenissen tijdens de bezetting voor het  overgrote deel bevolkt werden door gevangenen die op gezag van Nederlandse rechters en het Wetboek van Strafrecht achter de tralies waren beland. Hoe het deze gevangenen en het gevangenispersoneel tijdens de oorlog verging analyseert hij van jaar tot jaar. Voor het  gevangeniswezen waren deze jaren cruciaal. De bezetting bespoedigde eerder ingezette pogingen tot bestuurlijke hervorming. Bovendien leerden onder meer verzetsstrijders de tot dan toe op eenzame opsluiting gebaseerde Nederlandse gevangenissen kennen. Hun kritiek zou na de oorlog bijdragen aan het afschaffen van dit stelsel.

Futselaar plaatst zijn onderzoek ook uitdrukkelijk in het debat over de houding van de Nederlandse bevolking tijdens de bezetting. Hij concludeert dat er sprake was van “kleinschalig en voorzichtig, maar taai verzet”. Het gevangenispersoneel nam de Duitse militaristische aanpak niet over, werd meestal geen lid van nationaalsocialistische personeelsorganisaties en probeerde gevangen zo correct mogelijk te behandelen. De vraag of we dat als ‘verzet’ kunnen aanmerken onderstreept nog eens hoe moeilijk het is om het gedrag van mensen – zeker in oorlogstijd – moreel te staven.

Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine

Kookboeken Nieuws

Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.