Ziek van almaar die kritiek
Recensie van Stine Jensen, Go East. Een filosoof reist door de wereld van yoga, mindfulness en spiritualiteit
De schrijfster
Stine Jensen (1972) is een Deens-Nederlandse literatuurwetenschapster, schrijfster en filosofe. Ze werd landelijk bekend met de herdruk van haar dissertatie uit 2002 over de vraag waarom vrouwen van apen houden, toen in 2007 gorilla Bokito in Blijdorp een vrouw had aangevallen. Andere titels van haar hand: Dokter Jazz (roman, 2009), Het broekpak van Olivia Newton John (essays, 2011) en Turkse vlinders (2005), een boek over interculturele liefdesrelaties. Jensen schrijft regelmatig opiniestukken voor NRC Handelsblad en maakt daarnaast tv-programma’s voor de VPRO en de atheïstische omroep HUMAN. Dit jaar won zij de Zilveren Griffel voor haar kinderboek Lieve Stine, weet jij het?, over filosofische kindervragen.
De thematiek
Daar zit je dan, met je geweldige opleiding (gepromoveerd filosofe), werk op niveau (universitair docent en schrijfster), een adres in Amsterdam en een slim dochtertje van vier. Alleen lukt het je opeens niet meer om in slaap te vallen, hoe hondsmoe je ook bent. Omdat je er (net als je halve omgeving) sinds je scheiding alleen voor staat. En omdat je als beroepscritica voortdurend aan het oordelen bent. Over boeken, ideeën én jezelf. Als dan zelfs de slaaptabletten van de dokter niet helpen, val je natuurlijk om. Of je herinnert je dat yoga een effectieve manier is om te ontspannen, zelfs voor leerstellige atheïsten. Jensen besluit van haar crisis een kans te maken en start daarom met de opleiding kundalini-yoga (level 1), die uitzicht belooft op een gelukkig, gezond en compleet leven.
Belangrijkste resultaat
Go East doet vrolijk verslag van wat je allemaal moet doen voor zo’n yogadiploma: witte kleren dragen, midden in de nacht in groepsverband een kwartier lang onder een ijskoude douche staan en, heel moeilijk, geen verhalende boeken lezen. Een sekte? Nu, dat toch niet, concludeert Jensen aan de hand van een checklist uit de vakliteratuur: ‘Grote Baardmans’ Yogi Bhajan en cursusleider Gurumarka zijn niet uit op spaargeld, seks of dociele discipelen.
En na een jaar van intensieve meditatietraining, een spirituele drugtrip en een dieet van havermout kan ze zich inderdaad iets beter ontspannen, zich iets vaker gelukkig voelen en nachten doorslapen. Het werkt dus wel. Bij haar en wie weet ook bij u, mocht u vergelijkbare klachten hebben en uw verstand tijdelijk op een laag pitje willen en kunnen zetten.
Mooiste zin
“Ik zat op de grond en dacht aan de slang in mijn rug. Ik concentreerde me op de slang in mijn rug omdat ik me als Atlas voelde die een bal moest torsen. Die bal was mijn eigen hoofd.”
Redenen om dit boek wel te beoordelen
Het boek heeft ontegenzeggelijk een aantal sterke kanten. Het is vlot geschreven en nog vlotter te lezen. Jensen kan in een paar alinea’s heldere samenvattingen geven van de kast vol filosofische boeken die ze over haar onderwerp gelezen heeft. Zoals van de praktiserende hoogleraar boeddhistische filosofie André van der Braak, wiens academische status ze maar liefst vijf keer vermeldt.
Daarnaast lukt het haar gelukkig niet haar talent voor scepsis en zelfspot te onderdrukken: ze blijft iebelig worden van exotische potjes om je neus mee te spoelen en van de narcistische trekjes van de hippe oosters spirituele markt. Ander aardig punt: al die yoga heeft van haar, ook tot eigen genoegen, een mildere, minder militante atheïste gemaakt.
Redenen om dit boek niet te beoordelen
Als ik Go East goed heb begrepen, zou je het boek eigenlijk nul sterren moeten geven. En dat is niet omdat het slecht of oninteressant is, maar wel omdat de belangrijkste boodschap ervan is dat wij westerlingen elkaar en onszelf knap ziek maken met onze eeuwige (zelf)kritiek. “Oordelen is een energielek,” lees ik. En: “Het doel van yoga [is] een ‘neutrale’, niet-oordelende staat van zijn.” Een blanco stem dus? Een stemonthouding? Of moet je daarvoor een yoga-diploma hebben? Bij gebrek daaraan daarom toch maar vier sterren voor Stine.
—
Eerder verschenen in Trouw en op marijkelaurense.nl
