"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Gods toekomst voor dieren

Zondag, 3 november, 2019

Geschreven door: Raymond R. Hausoul
Artikel door: Wolter Huttinga

Zie ik mijn hond in de hemel terug? En wat is Gods plan met schimmels?

De schrijver
[Recensie] Raymond Hausoul is predikant en als onderzoeker verbonden aan de Evangelisch Theologische Faculteit te Leuven. Aan die instelling promoveerde hij in 2017 op een proefschrift waarin hij de christelijke toekomstverwachting (“een nieuwe hemel en een nieuwe aarde”) doordacht.

De thematiek
‘Zie ik mijn hond in de hemel terug?”, is een vraag die Hausoul vaak te horen krijgt. Logisch, als je je bezighoudt met de combinatie God en dieren. En inderdaad geeft het boek er antwoord op, maar niet voordat de Bijbel van A tot Z is gelezen op het thema ‘dieren’. Dat is best spannend. De Bijbel, het evangelie, Jezus, of ‘het heil’: gaan die uiteindelijk niet allemaal over het verhaal van God en mens? Is het christelijk geloof niet ontzettend antropocentrisch en daardoor zelfs medeverantwoordelijk voor de huidige ecologische crisis? Er bestaat een complete tak van sport, genaamd eco-theologie, die deze antropocentrische horizon probeert te verbreden.

Hausoul doet ook zoiets en vraagt heel specifiek naar de plek van de dieren in het theologische verhaal. Kunnen de dieren ook nog wat van God verwachten? Jazeker, is het antwoord van Hausoul. Het is God te doen om een goed leven en een goede toekomst voor heel de schepping. Wij mensen hebben daarin onze verantwoordelijkheid te nemen door goed te zorgen voor de dieren. Binnen Hausouls evangelicale traditie bestaat een sterke neiging om het vooral te hebben over Jezus en jouw hartje, dus zijn perspectief biedt een welkom tegenwicht.

Koudwatervrees
Hausoul keert de Bijbel echt binnenstebuiten op het dierenthema en hij exegetiseert er op los. Het thema ‘evolutie’ wordt echter stilzwijgend gemeden, maar je gaat je toch wat dingen afvragen. In het evolutionaire denken bestaat er immers een diepe verwantschap tussen de mens en de andere dieren. Bij Hausoul lijkt er koudwatervrees te zijn voor die gedachtegang, waardoor dieren toch vooral sieraden van de schepping zijn, waar we maar goed voor moeten zorgen. Super-antropocentrisch in feite.

Boekenkrant

Maar hoe zit het met de sidderaal en de duizendpoot? En heeft God ook een toekomst met schimmels en bacteriën? Of alleen de “goedaardige”? Met de wilde, woeste natuur kan hij beduidend minder. Sterker nog, in zijn theologische kader is er geen ruimte voor de tanden van de leeuw en de klauwen van de havik. Zijn taalgebruik verraadt angst voor agressie. Is er op de nieuwe aarde wel ruimte voor de dinosaurus “die vroeger de aarde teisterde”? En “aan de brutale omgang van dieren met elkaar komt eens een einde.” Dat vind ik getuigen van minachting voor de betreffende dieren. Inderdaad: je hond zul je volgens Hausoul dus terugzien op de nieuwe aarde. Maar net als jij zal Fikkie wel een heel ander beestje zijn. Geen agressief gebijt en wild geblaf meer en de vleesbrokken zijn passé. Een gezellige, brave schoothond die op zijn tijd enthousiast ballen haalt en lief is voor kinderen. Een prima leven, waar alleen de barbecue aan ontbreekt.

Grappige zinnen
“Dieren worden in de Bijbel niet opgeroepen om zich te bekeren, hun gezindheid te veranderen en zich in te zetten voor Gods koninkrijk. Er klinkt geen altar call voor dieren in de Bijbel.” (Sorry, maar ik moet de grappigheid even uitleggen: een altar call is in evangelische kerken een oproep in de liturgie om naar voren te komen en je hart aan Jezus te wijden. Voor dieren klinkt in de Bijbel echter maar al te vaak een letterlijke altar call, die minder plezant afloopt.)

Reden om dit boek niet te lezen
Dit boek bevat slechts het begin van bewustzijn van de theologisch correcte zin: “Het is God in zijn heil te doen om heel de aarde.” Hausouls blik blijft erg bij de letterlijke tekst van de Bijbel zonder dat hij die tekstwereld verlaat. Om werkelijk na te denken over ecologie en over dieren is het prettig om af en toe de Bijbel even weg te leggen.

Reden om dit boek wel te lezen
Over dieren in de Bijbel spreekt Hausoul dan wel weer heel vakkundig en enthousiast. Het plezier van de exegeet spat er van af. Zijn taal is lekker helder en licht, zijn onderwerp origineel. Verder is zijn boodschap aan het einde van het boek even simpel als onontkoombaar: als christen doe je er niet goed aan om je veelvuldig tegoed te doen aan vlees, zeker niet wanneer dat geproduceerd is in dieronvriendelijke processen. Dan schoffeer je de Schepper en het schepsel.

Eerder verschenen in Trouw