"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Goede Vrijdag. De dag dat de revolutie begon

Zondag, 11 november, 2018

Geschreven door: Tom Wright
Artikel door: Wolter Huttinga

De missie van Jezus

De schrijver

Tom Wright (1948) is één van de rocksterren van de hedendaagse theologie. Hij reist stad en land af om zijn even doorwrochte als heldere betogen over de uitleg van het Nieuwe Testament te houden. Wright is hoogleraar aan de Universiteit van St. Andrews in Schotland en voormalig bisschop van Durham in de Church of England.

Thematiek

In andere boeken beweerde Wright onder andere dat Paulus nooit de rechtvaardiging door het geloof geleerd zou hebben – min of meer het hart van de Lutherse en de gereformeerde traditie. In dit boek is het klassiek-protestantse stokpaardje ‘verzoening door voldoening’ aan de beurt.

Hereditas Nexus

“Wat is de betekenis van Jezus dood aan het kruis?” Volgens Wright zijn hele volksstammen gelovigen er van overtuigd dat het antwoord zoiets luidt als: ‘dat Jezus voor mijn zonden stierf en ik daardoor naar de hemel mag’. “Fout.” zegt Wright. Of in ieder geval: “buitengewoon mager uitgedrukt.”

In dit boek trekt de schrijver het verhaal van Jezus’ lijden en sterven nadrukkelijk uit de context van de laatmiddeleeuwse problematiek van het ‘persoonlijk heil’. Hij wil het verhaal van Jezus weer volop laten resoneren met de context van het verhaal van Israël: een priesterlijk, plaatsvervangend volk in deze wereld, dat voortdurend de mist inging bij het leven van zijn priesterlijke roeping.

Volgens Wright was het Jezus’ missie om het koninkrijk van God op aarde te stichten. Het kruis vormde de apotheose van die missie.

Opvallende stellingen

Heel wat klassiek christelijke riedeltjes zijn niet zo vintage christelijk als we denken, vindt Wright. Ik noem er enkele en noteer Wrights bijbelse herinterpretatie er bij.

‘Stervend aan het kruis stilde Jezus Christus Gods toorn’. Gods toorn? God haatte de wereld niet, noteert Wright, maar had haar lief en pakte door de weg van het kruis het kwaad van de wereld aan.

‘Als je in Jezus gelooft ga je later naar de hemel’. Niet de hemel maar de nieuwe aarde is volgens Wright de focus van het Nieuwe Testament. Jezus installeerde Gods Koninkrijk op aarde, een beweging waar je als christen deel van uitmaakt.

‘Jezus kruisdood is Gods manier om onze zonde op te lossen’. De Bijbel bevat op dit punt volgens Wright echter geen eenduidige systematische theologie. Eerder radicale, stamelende, vertwijfelde én juichende beelden die over elkaar heen buitelen. De wereld is na Golgotha niet meer hetzelfde – dat stond vast voor de gelovigen die aan de wieg van het Nieuwe Testament stonden. Maar hoe en waarom, dat was en is een stuk lastiger precies te beantwoorden.

Typische zin

“Iedere suggestie dat God de ‘zonde’ niet erg zou vinden (een gangbaar modern idee als reactie op karikaturen van een gramstorige godheid) verdient slechts minachting. Wanneer God naar de zonde kijkt, dan ziet Hij wat een vioolmaker zou zien wanneer de speler zijn fraaie creatie zou gebruiken als tennisracket.”

Reden om dit boek niet te lezen

Kritiek op de gedachte dat God een bloedig offer nodig had om zijn toorn te stillen dan wel zijn geroofde eer te herstellen is bepaald niet nieuw. Anselmus zou de theoloog zijn die deze theorie definitief tussen de oren van de westerse theologie gestopt heeft. Wright doet het intussen wel een beetje voorkomen alsof hij de eerste is die de zaken weer in fris ‘bijbels’ licht zet.

Voor wie het oeuvre van Wright enigszins kent zal de inhoud van het boek ook niet heel verrassend zijn. Zijn inmiddels vertrouwde polemische en betweterige toon is wederom wat storend. Voortdurend hoor je hem fulmineren tegen de onzichtbare vijand van klassiek-reformatorische huize. Wright duwt de bijbel iets te hard in je gezicht en roept: “Kijk dan, die theologie staat hier helemaal niet!” Mag het ietsje rustiger, Tom?

Reden om dit boek wel te lezen

Ook dit boek toont echter Wrights vaardigheid om zeer kundig en sappig uitleg van de Bijbel en de theologiegeschiedenis te geven. De betekenis van het kruis uitleggen, en dan op een verantwoorde, degelijke en genuanceerde manier: het is even ‘cruciaal’ als ingewikkeld. Wright neemt er rustig een paar honderd bladzijden voor, maar dan heb je ook wat. Een knappe gelovige die zich er nu nog van af weet te maken, van dat kruis.

Eerder verschenen in Trouw

Boeken van deze Auteur:

Merel

Goede Vrijdag. De dag dat de revolutie begon

Hoe God koning werd