Cijfers en statistiek in krant en wetenschap
[Recensie] In het dichte woud van feiten en meningen, van vermoede oorzaken en vermeende verbanden, is het gemakkelijk verdwalen. Om het spoor niet bijster te raken, klampen we ons vast aan getallen. Cijfers liegen niet. En als er ook nog het keurmerk van de wetenschap of een onderzoeksbureau op staat, dan kunnen we helemaal zeker zijn. Toch?
Wetenschapsjournalist Hans van Maanen haalt ons uit de droom. In Goochelen met getallen, laat hij, aan de hand van hilarische maar ook onthutsende voorbeelden, zien dat én hoe cijfers en statistieken, die de mediaconsument in al zijn argeloosheid krijgt opgediend, hun betrouwbare status in het geheel niet waard zijn.
Vaak zijn cijfers misleidend. Omdat de steekproef niet representatief of te klein was, omdat er een referentiewaarde of controlegroep ontbreekt. Of omdat ze iets moeten bewijzen dat van tevoren al is verondersteld. Van Maanen laat zien hoe er gesjoemeld wordt met rekenkundige begrippen en statistische bewerkingen. En door zelf te rekenen en vragen te stellen prikt hij opvallende uitkomsten van wetenschappelijk en opiniërend onderzoek genadeloos door. Objectief cijfermateriaal? Wees op je hoede.
Ondertussen vormen die ‘objectieve’ cijfers wel de grond voor allerlei ronkende koppen in de krant. ‘Geboortegolf na stroomstoring’. ‘Voetbalwinst leidt tot roekeloze seks’. ‘Meerderheid is voor Europese grondwet’. ‘Eén op de tien Nederlanders racistisch’. Van Maanen laat geen spaan heel van de statistische onderzoeken die tot deze door journalisten gretig gepresenteerde conclusies leiden.
Als vijftig procent van de lezers van deze korte recensie dit boek nu eens zou aanschaffen. Zou dat voor de auteur (en de recensent) niet geweldig zijn? Maar niet te vroeg gejuicht: als er in totaal maar zes lezers zijn gaat het om drie verkochte boeken. En dat klinkt toch een stuk minder florissant.
—
Eerder verschenen in Intermediair
Recent verscheen de 21ste herziene druk van Goochelen met getallen, aangevuld met enkele artikelen over corona.
