"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Greet & Hannelore

Zaterdag, 26 november, 2022

Geschreven door: Onbekend
Artikel door: Severine Lefebre

Een realistisch en hartverscheurend oorlogsverhaal

[Recensie] Greet beleeft haar jeugd in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw in het kalme Nederlandse platteland. Op haar drieëntwintigste begaat ze een fout waardoor ze wordt opgepakt door de Duitsers. Tijdens het transport naar Kamp Ravensbrück ontmoet ze Sarah, een Jodin, waar ze vriendschap mee sluit. In het Kamp werkt de Duitse Hannelore als Aufseherin. Ze is trots op haar werk, al heeft ze soms haar twijfels bij de barbaarse praktijken die er gebeuren. De oorlog loopt op zijn einde, en wanneer Hannelore Greet ontmoet, wordt haar leven overhoopgehaald. Blijft Hannelore het Duitse Rijk trouw of laat ze haar geweten spreken?

Met Greet en Hannelore heeft Richard Bintanja een realistisch en hartverscheurend oorlogsverhaal neergezet. Een boek dat je na het lezen nog heel lang bijblijft. Bintanja schreef eerder al enkele verhaalbundels, alsook een sciencefictiontrilogie.

Kamp Ravensbrück
Het boek begint met een proloog waarbij een vrouw in miserabele omstandigheden moet bevallen. Dit vormt de aanzet voor het verdere verhaal, waarbij er tijdens het lezen steeds meer duidelijk zal worden. De aandacht van de lezer is in elk geval getrokken. Daarna maak je kennis met Greet, die samen met haar ouders op een boerderij woonde. Helaas beging ze een grote stommiteit waardoor het gezin werd opgepakt. In een overvolle wagon wordt Greet naar Kamp Ravensbrück gedeporteerd.

Bintanja weet je als lezer direct te boeien en aan het boek te kluisteren. Vanaf het transport naar het vrouwenkamp Ravensbrück leef je al mee met Greet. Je weet dat haar niets goeds te wachten staat, al is het allemaal nog vreselijker dan gedacht. Hoe mensen nog slechter worden behandeld dan dieren, je kunt het je gewoon niet voorstellen. Je moet tijdens het lezen wel tegen een stootje kunnen, want de auteur verbloemt niets. Het is vaak even slikken bij het idee dat dit allemaal echt is gebeurd.

Boekenkrant

Daartegenover staat de verhaallijn van Aufseherin Hannelore. Zij is een van de bewakers van Kamp Ravensbrück, en ook haar leer je beter kennen. Het contrast met Greet kon niet groter zijn. Hannelore hoeft niet te overleven, ze krijgt eten genoeg en warme kledij in de winter. Zelf beslist ze wel over het leven van de gevangenen, door al dan niet willekeurige vrouwen te straffen. Deze verhaallijn vanuit het standpunt van de bewakers is best wel uniek en tevens ook een grote meerwaarde in Greet en Hannelore.

Door de voortdurende afwisseling in perspectief krijg je als lezer een duidelijk beeld over Kamp Ravensbrück en over de verschillen tussen bewaker en gevangene. Hoewel het ronduit triestig is met vaak gruwelijke taferelen, is er ook ruimte voor vriendschap. Je merkt dat Greets vriendschap met Sarah en Marie haar de kracht geeft om vol te houden. Dit zijn kleine lichtpuntjes in een verder uitzichtloze toestand. Daarnaast zorgen deze perspectiefwisselingen ook voor de nodige cliffhangers. Naar het einde toe vallen de twee verhaallijnen uiteindelijk samen.

Alle personages in het boek zijn heel secuur en grondig uitgewerkt. Sommige hebben zelfs echt bestaan. Zoals de titel aangeeft draait het boek rond Greet en Hannelore. Greet is een behulpzame vrouw met een heel sterk karakter. Ze zet door ondanks de honger, kou en uitputting. Ze doet alles om te overleven. Af en toe zijn er flashbacks naar haar kindertijd, en ook krijg je zo mee wat de reden is dat ze in Kamp Ravensbrück is terecht gekomen. Hannelore is trots op haar werk als Aufseherin. Ze begint echter meer en meer te twijfelen over wat ze doet, en dan vooral over de extreem harde aanpak van haar collega’s. Ook van haar zijn er flashbacks naar haar jeugd. Wat vooral opvalt is dat hun achtergrond hun verdere leven bepaalt.

Richard Bintanja heeft een meeslepende en beeldende schrijfstijl, waardoor je de gebeurtenissen in het kamp zo voor je ziet. Het appel, de stokslagen, de uitgemergelde vrouwen, de executies … Alles is in detail vormgegeven, hoe gruwelijk het ook is. Bintanja heeft zich duidelijk grondig geïnformeerd omtrent het concentratiekamp Ravensbrück. En deze waargebeurde feiten heeft hij in een prachtig fictief jasje gestopt. Zodat we dit nooit zullen vergeten. Greet en Hannelore is een bijzonder boek dat niemand onberoerd laat. Een absolute aanrader.

Eerder verschenen bij Boeken-cast