"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Gustav & Anton

Vrijdag, 21 september, 2018

Geschreven door: Rose Tremain
Artikel door: Agnes Eikema

Hoofd of hart?

[Recensie[ Niemand had ooit gedacht dat de twee jongetjes die elkaar ontmoetten op de kleuterschool voor altijd vrienden zouden blijven. Zij zelf ook niet trouwens. Gustav Perle ontfermt zich over de huilende Anton Zwiebel. Hij neemt hem onder zijn hoede en zal dat de rest van de vriendschap blijven doen.

Ondanks dat Gustav en Anton qua karakter en achtergrond verschillend zijn, blijft hun vriendschap stabiel. Gustav woont met zijn moeder in armoedige omstandigheden, ze kunnen net rondkomen van het salaris van zijn moeder Emilie. Zij is hard voor hem, er lijkt geen plaats te zijn voor liefde en genegenheid in haar hart. Zijn vader is overleden toen Gustav nog een baby was, het enige wat zijn moeder over hem vertelt is dat hij een held was. Hij was namelijk hoofdinspecteur van de politie in hun woonplaats Matzlingen. Maar zijn hulp aan de Joden heeft hij met de dood moeten bekopen. Meer wil zijn moeder er niet over kwijt.

In tegenstelling tot het kille huishouden van de familie Perle groeit de Joodse Anton op in een warm gezin. Hier is ruimte voor uitstapjes, vakanties en wekelijkse schaatsuitjes. Anton is enig kind en zijn ouders zijn erg zorgzaam. Ze willen graag dat hij een goed leven krijgt en ondersteunen hem volledig met zijn ambitie om door te breken als concertpianist. De competenties heeft Anton wel, maar het is de plankenkoorts en onzekerheid die hem beperken.

De vriendschap met Gustav helpt Anton door moeilijke perioden heen. Gustav daarentegen geniet met volle teugen van de uitstapjes die hij mag maken met de familie Zwiebel. Hoe ouder de vrienden worden, hoe meer vragen Gustav beantwoord wil zien worden en Gustav meer dromen gerealiseerd wil hebben. Zo is Anton in zijn leven onrustig en droomt nog steeds over een carrière als concertpianist. Gustav is een tevreden man tot hij wordt getriggerd om het verhaal van zijn vader te achterhalen.

Boekenkrant

Vriendschap

De onvoorwaardelijke liefde van een echte vriend. Wat een geluk had Anton toen Gustav bij hem in de klas zat op de kleuterschool. Het is een kort moment, maar het heeft voor beiden vrienden levenslange impact gehad. Het verhaal van deze bijzondere vriendschap wordt in drie verschillende delen verteld waarbij Tremain een chronologisch tijdspad aanhoud. Het verhaal draait om Gustav en de personen die hem het dichtst bij staan of stonden en (in)direct invloed hebben (gehad) op het leven van Gustav. Door deze vertelperspectieven uit te diepen wordt duidelijk welke geschiedenis achter de familie van Gustav zit. Dus ook waarom zijn moeder bijvoorbeeld zo afstandelijk en kil kon zijn. Anton wordt niet onderbelicht in het verhaal. Zijn onzekerheid en angsten worden voldoende uitgewerkt om ook een duidelijk beeld van hem te krijgen.

Het draait in dit boek eigenlijk om onuitgesproken gevoelens. Ieder personage worstelt met zijn eigen emoties. Zo is de moeder van Gustav beschadigd door het verleden, waar ze op haar beurt Gustav onbewust beschadigd door hem weinig affectie te tonen. Anton daarentegen wordt haast teveel bemoederd door zijn ouders en worstelt daarnaast met zijn onzekerheid en angsten op het podium. Of is hiervan ook buiten de planken sprake? De vader van Gustav wist zich met zijn gevoelens geen raad tijdens de Tweede Wereldoorlog. En zo is er weer het interessante grijze gebied tussen rationeel en emotioneel. Wat moet je volgen, je hoofd of je hart?

Eerder verschenen op boekenz.nl

 

Gustav & Anton