Avonturen in ons spijsverteringsstelsel
Mary Roach neemt je mee op avontuur in het verteringsstelsel
Kun je zoveel eten dat je maag uit elkaar barst? Kun je het overleven als je levend opgegeten wordt? Waarom verteert een maag zichzelf niet? Wat is er zo bijzonder aan speeksel? Waaraan ging Elvis dood? Na het lezen van Mary Roach’s nieuwe boek weet je het antwoord.
[Recensie] In 1822 werd Alexis St. Martin, medewerker van de American Fur Company, per ongeluk in zijn buik geschoten. De chirurg William Beaumont verzorgde zijn wond en verwachtte dat St. Martin aan zijn verwondingen zou overlijden. Dat gebeurde niet en Martin werd een van de bekendste proefpersonen in onderzoek naar het maag-darmkanaal.
Hij overleefde het ongeluk namelijk met een gat in zijn maag die nooit helemaal heelde. Beaumont zag dat als de uitgelezen kans om te observeren wat er met bepaalde soorten voedsel gebeurde in de maag. Van vlees tot bot hing hij aan een touwtje in Martin’s maag en haalde het er om de paar uur uit om te kijken wat er mee gebeurd was.
Overleven in de maag
Mary Roach, bekend van de boeken Wip en Rigor mortis, is duidelijk dol op fanatici als Beaumont. Haar boek Hap, slik, weg, staat er vol mee. Ze neemt je mee door het spijsverteringsstelsel, van mond tot kont, en vertelt onderweg de verhalen van interessante, opvallende wetenschappers. Niet de werking van het maag-darmkanaal en wat er zich allemaal afspeelt staat centraal, maar het werk van de biologen die er zo door gefascineerd zijn. Ze is zelf duidelijk geïnteresseerd in hun manier van werken.
Als ze aan ecoloog Richard Tracy de mythe voorlegt dat meelwormen in staat zijn om in de maag van de brulkikker te overleven nadat ze zijn doorgeslikt, besluiten ze ter plekke een experiment uit te voeren. Binnen een mum van tijd hebben ze een aantal wetenschappers bij elkaar. Iemand heeft nog een brulkikker op voorraad, een ander een endoscoop en een dierenarts treedt op als anesthesioloog.
Ze voeren de worm aan de kikker, steken de camera in zijn maag en bekijken wat er gebeurt. De worm lijkt nog even te leven, maar sterft daarna een stille dood, en vreet zich dus niet naar buiten zoals sommige wilde verhalen beweren. Na het lezen van het boek denk je als lezer dat biologen nooit saaie artikelen schrijven of vergaderen. Ze doen tof onderzoek dat iedereen wel zou willen doen.
Rectale explosieven
Ondanks dat het onderwerp niet al te even smakelijk is – feitjes over halfverteerde gazelles en alligators in het darmstelsel van een python kun je beter niet tijdens het eten lezen – is het wel erg vermakelijk. Je leert dat dierenvoer naar karton zou smaken als er geen smakelijk laagje overheen gespoten zou worden, waarom mensen mee kunnen doen aan hotdog-eetwedstrijden zonder dat hun maag scheurt en waarom ratten hun eigen keutels eten.
Ze neemt zelf ook deel aan verschillende experimenten voor haar boek. Ze kauwde op narwalvlees, stak haar arm tot aan haar nek in een van de magen van een koe en reisde af van olijfoliefabriek tot aan een gevangenis in Californië. Daar hoort ze over een gevangene met de bijnaam ‘K.M.’ (kantoormagazijn). Hij bleek in staat twee dozen nietjes, een puntenslijper met extra mesjes en drie extra grote snelhechters in zijn anus te stoppen. Waarom weet overigens niemand, maar dat brengt haar op de vraag hoeveel schade een terrorist aan kan richten als hij zou besluiten explosieven te slikken voordat hij op t vliegtuig zou stappen. Niet veel, zo blijkt. De stoel waar hij op zit zou hoogstens de lucht in vliegen.
Elvis
Ook de dood van Elvis Presley komt terloops voorbij. Hij stierf aan een acute hartritmestoornis terwijl hij uit alle macht zijn darmen probeerde te legen. Presley werd gekweld door ernstige obstipatie vanwege een verminderde werking van zijn dikke darm. Hierdoor ontwikkelde hij een megacolon. Bij zijn autopsie bleken zijn darmen vol onverteerde resten te zitten, waaronder de bariumpap die hij voor een kijkonderzoek vier maanden voor zijn dood moest slikken.
Soms gaat Roach iets te ludiek om met zulke verhalen en zijn haar geestige opmerkingen ietwat ongepast. Ook had ik tussen de mooie anekdotes en leuke feitjes door, graag wat meer informatie over ons indrukwekkende maag-darmkanaal gehad. Het blijft een leuk en vaak erg grappig boek dat niet zou misstaan op iedere wc.
—
Eerder verschenen op Kennislink
