Lees dit niet als je geschiedenis serieus neemt
[Recensie] Hardcore history, Vond de barbaar zichzelf ook een barbaar? En andere ongewone geschiedenisvragen. Met deze coole titel, grappige vraag en een mooi vormgegeven voorkant, ziet dit boek er erg aantrekkelijk uit. Jammer dat de binnenkant de opgeroepen verwachtingen niet waarmaakt.
Van podcast naar boek
Dan Carlin is in Amerika, en daarbuiten, bekend van zijn podcast Hardcore History. Hierin praat hij over geschiedenis, waarbij hij originele invalshoeken kiest, parallellen naar het heden trekt en bijzondere gebeurtenissen uitlicht. Dit alles doet Carlin met een prettige, rustige stem. Hij laat soms lange stiltes vallen tussen zijn zinnen zodat je na kunt denken over wat hij gezegd heeft, en het goed kunt laten doordringen.
De onderwerpen die hij behandelt zijn interessant en hij gooit er spannende feitjes tussen, waarbij zijn stem intenser wordt, of juist enthousiaster. Hij is een goede verteller. In zijn podcast.
De interessante concepten zitten ook in het boek, net als de spannende feitjes. Het begint al met de omslag van het boek, waar op de achterkant leuke vragen staan, zoals “Wat zouden Julius Caesar en Alexander de Grote met een atoombom hebben gedaan?” en “Zou je huidige woonplaats ooit bekend kunnen staan als het nieuwe Troje?”
Dit is toch een leuke manier van kijken naar geschiedenis! Het is een andere invalshoek dan wat je op school krijgt want het is zoveel meer dan droge jaartallen. Carlin laat je daadwerkelijk nadenken over hoe gek de (historische) mens is en bizarre situaties die echt bestaan hebben. Hij snapt heel goed dat de gekkigheden van de geschiedenis veel interessanter zijn dan in welk jaar wat precies gebeurde. Helaas laat hij op andere fronten veel steken vallen.
Schrijfstijl
Wat al snel in het oog springt is de vervelende schrijfstijl. Het is goed te merken dat Carlins boek gebaseerd is op een podcast want het is geschreven in spreektaal, waarmee ik bedoel dat het chaotisch is. Carlin springt per alinea naar een ander onderwerp, stelt vragen, beantwoordt ze (niet) met vergezochte voorbeelden, doet allerlei stellige beweringen en weet nauwelijks een grote lijn aan te houden.
Het is een manier van informatie overbrengen die via het gesproken woord wél kan werken. Daar verlies je met lange uiteenzettingen over één onderwerp juist snel de aandacht, moet je de toehoorder scherp houden door veel af te wisselen, en kun je bovendien met intonatie veel goedmaken. Maar boeken zijn anders. En om het nog wat erger te maken, wordt er bijna elke pagina wel een voetnoot toegevoegd. Voetnoten waarvan het bovendien niet duidelijk waarom die specifieke informatie dan weer wel uit de tekst gehaald is – het gaat immers toch al van de hak op de tak en het leesgemak wordt er niet bepaald groter van.
Het ongemak zou voor een deel aan de vertaling kunnen liggen. Hierbij viel op dat de vertalers de informele sfeer van Carlins gesproken woord overnemen, maar dan wel opeens een formeel woord als ‘thans’ gebruiken. Wellicht dat sommige andere ergernissen ook meer uit de vertaling voortkomen dan uit Carlins werk.
Incorrectheden
Toch zou een minder prettige schrijfstijl prima gecompenseerd kunnen worden door een sterke inhoud. Helaas was daar ook geen sprake van. Het meest ergerlijk waren de duidelijke fouten, zoals deze.
“Een massale hongersnood die een heel land treft, lijkt overal ter wereld bijna onmogelijk. Het ziet ernaar uit dat veel van de duisternis die de mensheid ooit heeft moeten doorstaan voorgoed is uitgebannen.”
Wat is er dan gebeurd in Somalië, Jemen, Zuid-Sudan of de Sahel-regio in de afgelopen jaren? Om over de dreiging die klimaatverandering vormt voor voedselvoorziening nog maar te zwijgen. Even stellig beweert Carlin dat pandemieën tegenwoordig eerder tot science fiction behoren, dat grootschalige kindersterfte niet meer voorkomt in de wereld, dat vulkaanuitbarstingen áltijd tot tsunami’s leiden en ga zo maar door. Het is pijnlijk om te lezen en zorgt ervoor dat hij moeilijk serieus te nemen is.
Bovendien houdt het daar niet bij op. Soms doet Dan Carlin hele wilde uitspraken die niet per se fout hoeven te zijn, maar wel uitleg nodig hebben. Bijvoorbeeld:
“Van een aardbeving en een daaruit voortvloeiende tsunami die vijftigduizend mensen het leven kost, zal nu ook makkelijker zijn te herstellen dan in een samenleving in de bronstijd.”
Waar is dit op gebaseerd? Op het feit dat we met veel meer mensen op deze aarde zijn, en dus een getal van vijftigduizend makkelijker kunnen missen? Maar dan is het geen eerlijke vergelijking en zou je beter het procentuele equivalent kunnen nemen. En wat nou als cruciale voorzieningen geraakt worden die te maken hebben met het internet en elektriciteit? Is het niet juist moeilijker daarvan te herstellen? Wat zijn überhaupt de eisen voor ‘herstellen’? Wat definieert een samenleving? Zoveel vragen.
Ook dit was iets wat in het hele boek terugkomt. Uitspraken als: “Sommige experts zijn van mening dat de bronstijd in zekere zin zwak en breekbaar was,” betekenen gewoon niets. Sommige mensen zijn van mening dat de aarde plat is en dat vaccins niet werken. Dat wil niet zeggen dat dat waar is.
Hou het maar bij een podcast
Het is leuk dat er boeken geschreven worden over geschiedenis, zeker als ze benaderbaar en niet te zwaar of ingewikkeld zijn, maar stop je zo’n boek te vol met onjuistheden en onvolledigheden, dan maak je je boek ongeloofwaardig. Gebruik de leuke, interessante feitjes om een degelijk verhaal te vertellen en mensen daadwerkelijk wat te leren, en blijf bij je leest eeeh… podcast.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
