Leven in een afgesloten grensgebied
[Recensie] Milla wandelt in het Thüringer bos, op zoek naar een zogenaamde ‘Lost Place’: een plek die verlaten is, maar waar nog sporen van het verleden te vinden zijn. Er zijn hele groepen mensen die foto’s van zulke plekken op internet zetten. Het mooiste is als je een nog ongerept gebouw vindt, wat nog niemand voor jou heeft gevonden. Nu is het de beurt aan Milla, want onder een berg bladeren en bouwafval vindt ze een luik. Ze knipt het slot open en doet het luik omhoog. Met kloppend hart loopt ze voorzichtig over de trap naar beneden, de kelder in. Daar is dertig jaar lang niemand geweest. Er staan potten jam uit de jaren zeventig en er ligt een hele stapel schoolschriften.
Ik vind het raar dat Milla bang is om de weg kwijt te raken in het bos, omdat ze geen bereik heeft met haar telefoon. Met een gps-apparaat kan je toch gemakkelijk bijhouden waar je bent en waar je hebt gelopen. Ik zet me hier maar overheen, want hoe spannend is het om op zo’n oude kelder te stuiten. Milla gaat op onderzoek uit. Ze ontdekt dat hier vroeger hotel Waldeshöh stond. Het lukt haar om de familie Dressel te vinden, die vroeger in het hotel woonde. Zij moesten gedwongen verhuizen, nadat ze jarenlang in het grensgebied van Oost- en West-Duitsland woonden.
Milla moedigt de familie Dressel om nogmaals te proberen hun grond terug te krijgen. Deze verhaallijn wordt afgewisseld met terugblikken op het leven van de familie in het hotel. Dat begint vlak na de Tweede Wereldoorlog. Omdat ze zo dicht bij de grens wonen, wordt het de familie steeds moeilijker gemaakt. De hotelkamers staan leeg. Als ze ergens heen willen, moeten ze hun paspoort laten zien. En als er iemand op bezoek wil komen, moet er een apart pasje worden aangevraagd. Toch houden ze het vol, in de hoop dat ze ooit weer vakantiegangers in het hotel zullen ontvangen.
Milla werkt bij een advocatenkantoor. Ze weet aan kopieën van de stukken van vroeger te komen. Ook gaat ze naar het dorp in de buurt van het hotel, waar ze mensen spreekt die de familie vroeger kende. Zo ontdekt ze hoe het kwam dat de Dressels jarenlang in het hotel konden blijven en toen ineens werden gedwongen te verhuizen. Deze onthulling kan flinke invloed hebben op de verhoudingen binnen de familie.
De schrijfstijl van Kati Naumann is niet heel bijzonder, maar ze weet de spanning erin te houden. De vertaling door Jasper Mutsaers is goed genoeg. Bij sommige woorden blijf ik haken: had hij voor ‘obligatoire’ geen gebruikelijker synoniem kunnen vinden? Maar ik heb me er verder niet aan gestoord. Heimweeland is vooral interessant door de beschrijving van het leven in het afgesloten grensgebied. De mensen waren continu op hun hoede, want alles wat je zei kon tegen je gebruikt worden en je kon niemand vertrouwen behalve je eigen familie. Het doet me terugdenken aan de sterke serie Weissensee, over een familie waarvan de mannen bij de Stasi werken. Het blijft ongelooflijk hoe anders het leven was in de DDR dan even verderop in West-Duitsland en Nederland.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
