"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Helden van de grens

Zaterdag, 6 augustus, 2016

Geschreven door: Dave Eggers
Artikel door: Marnix Verplancke

Lang leve Amerika

Dave Eggers koppelt graag een goed verhaal aan een kritische kijk op zijn vaderland. Zo ook in zijn nieuwste roman, Helden van de grens, waarin hij op zoek gaat naar de reden waarom Amerika ondanks alles toch een plaats blijft waar je je kinderen zou willen opvoeden.

Er zijn twee soorten geluk, schrijft Dave Eggers op de eerste pagina van Helden van de grens. Er is het trotse geluk, van een geslaagd leven, te midden van je familie en vrienden, en er is het geluk dat je voelt wanneer je met een glas wijn in de hand terugkijkt op de puinzooi die je van je leven hebt gemaakt en bedenkt dat het allemaal nog veel erger had gekund. Eggers voelt meer sympathie voor mensen die het tweede soort geluk koesteren, en in het geval van zijn nieuwste roman is dat Josie, de moeder van de achtjarige Paul en zijn drie jaar jongere zusje Ana.

Josie was ooit een succesrijke tandartse. Tegen wil en dank zou je kunnen zeggen, want het verkavelingsleven dat gepaard ging met die baan kon ze maar niet gewoon worden. Haar omgeving bestond uit mensen voor wie alles altijd op rolletjes had gelopen en die niets afwisten van het ware bestaan. Toen Josie op een dag geen tijd had om het toonmoment van de kleuterschool bij te wonen, kreeg ze prompt een telefoontje van een van de andere mama’s, dat zij die namiddag wel wou inspringen als adoptiemoeder. Nee, Josie had niets met mensen die alleen het trotse geluk kenden. Ze kwam immers uit een gebroken gezin; beide ouders verplegers in wat de kranten de Candystore noemden, een opvanghuis waar Vietnamveteranen zulke doses kalmeermiddelen voorgeschreven kregen dat ze er bij bosjes aan bezweken. Ze werd verwaarloosd en trok met het Peace Corps naar Centraal Amerika, omdat ze de wereld wou zien en verbeteren. Terug thuis ontmoette ze Carl, van rijke afkomst, maar nooit volwassen geworden. Ze hield zielsveel van hem, ook al zat hij vol grillen. Ten tijde van Occupy liet hij zijn gezin in de steek en zoop hij zich iedere avond laveloos. Echt gelukkig was ze niet, maar wel tevreden.

Tot het fout ging, met haar praktijk en met haar relatie. Een vrouw met kaakkanker daagde haar voor de rechter en eiste twee miljoen dollar schadevergoeding omdat Josie bij de jaarlijkse controle niets had opgemerkt. Het nieuws dat een van haar jonge patiënten die ze aangemoedigd had om dienst te nemen in het leger en in Afghanistan scholen en ziekenhuizen te gaan bouwen, was gesneuveld gaf haar een tweede knauw. En toen kwam Carl doodleuk vertellen dat hij een andere vrouw had leren kennen. Samen met haar kinderen trok Josie daarop naar Alaska, waar ze in een aftandse camper met de wel heel flatterende naam The Chateau het verleden wou vergeten en zichzelf weer ontdekken.

Heaven

Een roman schrijven is niet alleen een kwestie van woordenschat en zinsbouw, dosering is nog veel belangrijker. Eggers is een meester wat die dosering betreft. Hij weet precies waar en wanneer hij informatie moet lossen om zijn personages en plot op te bouwen zodanig dat Helden van de geest altijd spannend en fascinerend blijft, ook al gebeurt er niet echt veel opzienbarends in het boek. Josie rijdt wat rond, ontmoet mensen die net als haar om persoonlijke redenen naar Alaska zijn gevlucht en vindt uiteindelijk de rust en het geluk die ze heel haar leven heeft gezocht.

Eggers maakt er een ontroerend en diep-filosofisch verhaal van. Op haar vlucht voor de bosbranden die het hele boek lang op de achtergrond woeden, wordt Josie immers constant geconfronteerd met de vraag wat het goede leven is. Ze ontmoet hippies, autonomen, wapenslingeraars, godsdienstwaanzinnigen en naïeve duiven, maar geen van hen kan haar overtuigen dat hun manier van leven het waard is om nagevolgd te worden. Is dit de manier waarop ik mijn kinderen wil zien opgroeien, vraagt ze zich keer op keer weer af en haar antwoord klinkt als het dichtslaan van een autodeur en het starten van een motor. Kinderen opvoeden is iets anders dan hen klaarstomen voor een intense carrière in de harde volwassenenwereld, beseft Josie, en hen opofferen aan een of andere al dan niet gekke ideologie of religie heeft er ook niets mee temaken. Het komt erop aan hen momenten van intens geluk te bezorgen, momenten die Josie zelf veel te weinig heeft gekend.

Helden van de grens kun je lezen als Eggers’ ode aan de filosofie van Henry Thoreau, de man die zich midden negentiende eeuw uit de maatschappij terugtrok, alleen in de wildernis ging leven en zo een mythe werd. Josie doet uiteindelijk iets gelijkaardigs. “Ze was aan het beleefde, stilzwijgende geweld van haar leven in Ohio ontsnapt en had haar gezin nu naar het onbeschaafde hart van het land gebracht,” schrijft Eggers. “We zijn geen beschaafd volk, besefte ze. Alle vraagstukken over de nationale volksaard, drijfveren en agressiviteit zouden opgelost kunnen worden als we die fundamentele waarheid onder ogen zouden durven zien.”

Hoe langer Josie met haar Chateau rondrijdt, hoe sterker, slimmer, ethischer, zorgzamer, logischer en vooral moediger ze haar kinderen ziet worden. En vooral dat laatste lijkt belangrijk te zijn voor Eggers: moediger, want hij gebruikt het woord te pas en te onpas. We moeten van onze kinderen moedige mensen maken die hun eigen weg durven te gaan en van aanpakken weten, beweert hij. Alleen zo zullen ze echt gelukkig kunnen worden. En dat geldt heus niet alleen voor Amerika.

Verschenen in De Morgen van 27-07-2016


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

De ogen en het onmogelijke

De parade

Auteur:
Dave Eggers
Categorie(ën):
Literatuur

De tunnels

De monnik van Mokka

Helden van de grens

De cirkel