"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Hemelse vensters aan het Woord

Donderdag, 8 oktober, 2020

Geschreven door: Jacques Maas, Nico Tromp
Artikel door: Evert van der Veen

Marc Chagall’s gebrandschilderde ramen in de Sankt-Stephanskirche te Mainz

[Recensie] Marc Chagall is het meest bekend als schilder en als de maker van de glas-in-lood ramen in het Hadassah ziekenhuis in Jeruzalem. Maar hij maakte ook fresco’s, mozaïeken en keramike en illustreerde boeken.

In de inleiding van Hemelse vensters aan het Woord schetsen de auteurs, Jacques J.C. Maas en Nico J. Tromp, voormalige docenten aan de Tilburg School of Catholic Theology, in grote lijnen zijn levensloop en daarin komt naar voren dat Chagall, opgegroeid in Rusland, ook in Frankrijk en de Verenigde Staten heeft gewoond. Interessant is ook zijn spirituele achtergrond en de uitleg van de techniek om glas-in-lood ramen te maken.

Voordat de ramen met de bijbehorende bijbeltekst en toelichting worden gepresenteerd, maakt de lezer eerst kennis met de kerk in Mainz waarin zich deze ramen bevinden. De lezer krijgt zo een goede indruk van de ruimte en kan zo de ramen goed plaatsen.

In de begeleidende tekst wordt eerst iedere voorstelling afgezonderd besproken en daarna vindt een verticale verkenning per raam plaats waarbij onderlinge verbanden worden gelegd. Een horizontale verbinding tussen de voorstellingen sluit het boek af. De auteurs hebben zich grondig in hun onderwerp verdiept en weten veel belangwekkende achtergronden naar voren te halen die de toeschouwer zelf niet direct zou ontdekken.

Heaven

Fraai is het offer van Abraham en intrigerend zijn de verschillende visies op deze ingrijpende gebeurtenis waarbij Chagall in zijn voorstelling de duiding aan de toeschouwer overlaat.

Opvallend in de schepping van de mens door God is het feit dat een engel de dan nog levenloze mens draagt.

Het moment dat Noach de duif loslaat uit de ark is in de kunst vaak verbeeld maar Chagall voegt daar iets aan toe dat we elders niet tegenkomen. Hij situeert twee groepen mensen die van deze gebeurtenis getuige zijn.

De meest kleurrijke afbeelding is die van koning David met de harp, een prachtige voorstelling die direct aanspreekt en zeer herkenbaar is.

Intrigerend is de gekruisigde Christus met daarnaast een vrouw met een kind. De auteurs “…. menen in de interpretatie van de kruisiging een spanning waar te nemen tussen de joodse Jezus en de christelijke Christus”, pagina 58.

Een opmerkelijk detail bij Adam en Eva na wat de zondeval wordt genoemd – het moment dat Eva zich laat verleiden om van de appel van de verboden boom te eten – zijn hun rode wangen. Deze vertonen daardoor gelijkenis met de appels die op de voorstelling veelvuldig aanwezig zijn.

Een leerzame en verdiepende gids bij dit laatste werk dat Chagall ons heeft nagelaten. Bij velen nauwelijks bekend maar dat is niet terecht want het is een werk van grote schoonheid. Dit boek Hemelse vensters aan het Woord weet daar veel goeds over te zeggen.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles