Het marginale verschil tussen gek en normaal
[Recernsie] Psychisch gestoorden staan ver van ons, normale mensen, af. Terwijl voor de eersten de waan de werkelijkheid is geworden, laten wij ons niet gek maken en nemen we de wereld zoals die is. Dat willen we althans graag geloven.
Hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie André Aleman weet dit geloof in zijn boek Hersenspinsels doortastend te ondermijnen. Het verschil tussen gek en normaal is niet zo absoluut als we denken. Wanen en hallucinaties waar psychiatrische patiënten aan lijden hebben hun oorsprong in denk- en waarnemingsprocessen die ook psychisch gezonde mensen kenmerken. Gekte komt niet uit de lucht vallen, het is eerder de niet meer in toom gehouden algemeen-menselijke eigenschap om dingen te zien, te horen en te denken die niet reëel zijn. Een vertekende waarneming die een loopje met de feiten neemt, is niet alleen voorbehouden aan dwazen.
Er is eerder sprake van een glijdende schaal dan van een categoriaal onderscheid als het om geestelijke (on)gezondheid gaat. Neem al die eerzame Amerikaanse burgers die geloven dat hun voormalige president een moslim is en socialist bovendien. Ze hoeven niet opgenomen te worden maar hun gedachten zijn niet minder irreëel dan van de man die denkt dat elke voorbijganger hem kwaad wil doen. Verstoringen in het denken die een rol spelen bij de ziekelijke paranoia zijn alleen extremer dan bij de ‘gewone’ achterdocht. Zo trekken mensen die lijden aan deze waan heel gemakkelijk overhaaste conclusies, kunnen ze zich niet meer in (de gedachten van) anderen verplaatsen én leggen ze de oorzaken van negatieve ervaringen en gebeurtenissen altijd bij andere personen.
Hersenspinsels biedt op verhelderende wijze zicht op de vreemde en vaak ook beangstigende wereld van gestoorde medemensen. Zonder iets af te doen aan de ernst van hun ziekte laat de auteur ons lezers hun wanen beter begrijpen door ze te verbinden met onze eigen ‘normale’ hersenspinsels. Het is dan ook zo gek nog niet om dit boek te lezen.
—
Eerder verschenen in Intermediair
