Nederlanders en hun natuur
[Signalering] En dan: wat is natuur nog in dit land? / Een stukje bos, ter grootte van een krant. Deze twee dichtregels van J.C. Bloem geven op illusieloze wijze weer hoe het met de natuur in Nederland gesteld is. Het is namelijk altijd woekeren met de ruimte in ons kleine dichtbevolkte koninkrijk aan zee. Landbouwgronden, asfaltwegen, nieuwbouwwijken, industriegebieden: met zoveel andere noodzakelijke bestemmingen moet de natuur voortdurend vechten voor haar plek onder de Hollandse zon.
Over dat gevecht en die plek, in heden en verleden, gaat Het bedwongen bos. Met veel oog voor detail beschrijft Dik van der Meulen hoe de relatie tussen de Nederlander en de natuur om hem heen zich heeft ontwikkeld. Een ijkpunt in die geschiedenis vormt het jaar 1870. Vanaf toen kreeg langzaamaan een nieuw natuurbewustzijn gestalte, juist omdat door de bevolkingsaanwas, de industrialisering en grootschalige ontginningen de natuur steeds meer onder druk kwam te staan.
Het besef groeide dat natuur bescherming behoeft; de stemmen die pleiten voor natuurbehoud en -beheer werden welsprekender en steeds meer gehoord. Van der Meulen wijdt een mooi hoofdstuk aan de man wiens woorden en daden wellicht het meest hebben bijgedragen aan dat besef: Jac. P. Thijsse. Hij was niet alleen de auteur van de succesvolle reeks plaatjesalbums van Verkade maar stond ook aan de basis van verenigingen als Natuurmonumenten en Vogelbescherming. Bovendien is hij zeer belangrijk geweest voor het behoud van het Naardermeer.
Het bedwongen bos is een mooi geschreven geschiedenis die eindigt met de Ecologische Hoofdstructuur, met boerenbelangen en agrarisch landbeheer, met verbindingszones en verrommeling, met natuurontwikkeling en de herintroductie van soorten. Het ‘stukje bos’ van Bloem blijkt in de eenentwintigste eeuw met heel wat beleidsjargon verbonden. Het is de verdienste van Van der Meulen dat hij, al is het anders dan Thijsse, de lezer deelgenoot weet te maken van de natuurlijke rijkdom die achter dit jargon schuilgaat.
—
Eerder verschenen in Intermediair
