"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het dubbelleven van Melenti Maschoelia

Vrijdag, 10 september, 2021

Geschreven door: Dato Turashvili
Artikel door: Jan Koster

Interessant, hoewel titel de lading nauwelijks dekt

[Recensie] Het dubbelleven van Melenti Maschoelia van Dato Turashvili gaat over de zoektocht van de auteur naar wat er gebeurd zou kunnen zijn met zijn grootvader. Deels dekt die titel de lading, maar het is toch net even anders. Alles overziende zijn die naspeuringen van ondergeschikt belang. Het blijkt wel een mooie kapstok om van alles aan op te hangen.

De grootvader van Turashvili was in de Tweede Wereldoorlog een Georgische krijgsgevangene in Frankrijk. Een Nederlandse parachutiste komt uit de lucht vallen en hij is de enige gevangene die haar ziet. Hij weet te ontsnappen en zij komen uiteindelijk samen in Amsterdam terecht. Aan zijn vrouw vertelt hij iets anders; hij zou op Texel zijn geweest. Hij heeft een tijdlang mogelijk een dubbelleven geleid. Turashvili wil nu eindelijk weleens weten hoe dat precies zit, ook omdat diezelfde grootvader na de oorlog wel zo’n elf jaar in Russische strafkampen heeft doorgebracht, wat het lot was van de Georgische soldaten die wel op Texel zijn geweest.

Die zoektocht speelt al met al geen heel grote rol. Er zijn andere onderwerpen die meer overheersen. Het is een vertelling over zijn eigen zoektocht naar de geheimzinnige vrouw die hem vanaf Texel brieven stuurt. Hij zou graag met haar in contact komen.
Turashvili vertelt, mede naar aanleiding daarvan, over de Georgische soldaten op Texel aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hun gevecht met de Duitse bezetter vindt plaats als de Duitsers al hebben gecapituleerd. Van de ruim achthonderd Georgische mannen zouden er zo’n zeshonderd het niet overleven. Interessant, want het is toch een vrij onbekende geschiedenis.

Er is meer. Turashvili gaat in Het dubbelleven van Melenti Maschoelia ook in op sociologische aspecten. Hij heeft het over enkele aspecten van de Georgische volksaard waarbij onder meer nog maar eens hun begrijpelijke afkeer van Rusland wordt benadrukt.
Tijdens zijn verblijf in Amsterdam vallen hem dingen op die voor een buitenstaander bijzonder zijn. Nederlanders hebben vaak ’s-avonds de gordijnen open, hebben leren omgaan met het water, de verhouding tot de Duitsers die wordt teruggebracht tot de in de oorlog in beslag genomen fietsen, et cetera. Nauwelijks interessant te noemen voor Nederlandse lezers, mogelijk wel voor Georgische.

Pf

Af en toe levert dat wel aardige observaties op. Waarom zijn nazi-parafernialia verboden en zijn hamer en sikkel dat niet in de wetenschap dat Stalin niet onderdeed voor Hitler? En over emancipatie: als Nederland echt zo’n geëmancipeerd land is waarom staan er alleen vrouwen in de etalage op de Wallen en geen mannen?

Het is bijna niet mogelijk om Het dubbelleven van Melenti Maschoelia in een hokje te stoppen. Het is een roman, fictief zowel als historisch, het is deels autobiografisch en het belicht sociologische aspecten. Zeker niet onaardig, Turashvili weet het boeiend te presenteren, maar je blijft toch een beetje op je honger zitten om maar eens een uitdrukking van onze zuiderburen te lenen.

Eerder verschenen op JKleest