Is er hoop in een door klimaatverandering geteisterde wereld?
[Recensie] Klimaatverandering. Het is een van de meest dringende, bediscussieerde en tegelijkertijd verlammende kwesties van vandaag de dag. Pittig om een boek over te schrijven, lijkt het. Niet voor de Noorse schrijver Maja Lunde. Zij schrijft niet één, maar vier romans over het onderwerp. Het einde van de oceaan is het tweede deel van haar bejubelde klimaatkwartet.
Lundes eerste roman De geschiedenis van bijen kwam in 2018 uit, en was een wereldwijde bestseller. Alle boeken uit het kwartet volgen twee verhaallijnen waarvan één zich in onze huidige tijd afspeelt, en één in de toekomst. In ieder boek exploreert Lunde een andere mogelijke toekomst die de aarde te wachten staat wanneer klimaatverandering verder doorzet. Zo ging De geschiedenis van bijen over het verdwijnen van insecten, en gaat Het einde van de oceaan over een watercrisis.
In de verhaallijn die zich in onze tijd afspeelt volgen we de zeventigjarige Signe. Signe woont in de Ring Fjorden in Noorwegen en wordt haar leven lang al geconfronteerd met het effect van de opwarmende aarde op haar geboorteplaats. Om deze reden, en beïnvloedt door haar vader die bioloog is, wijdt ze haar leven als activist aan de strijd tegen klimaatverandering. We volgen haar terwijl ze een zeilreis maakt op weg naar een oude bekende, en leren onderwijl steeds meer over haar leven. Signe is een vrouw van idealen. Koppig en dwars, maar wel bereid om tot het einde te gaan om haar gelijk te krijgen. Dit zorgt er niet voor dat zij altijd een gemakkelijk persoon is, maar het zorgt wel voor een leven vol avonturen.
Veertig jaar in de toekomst volgen we de 25-jarige David en zijn zesjarige dochter Lou. David en Lou zijn klimaatvluchtelingen in het Frankrijk dat geplaagd wordt door extreme droogte. Samen moesten ze hun huis ontvluchten waarbij ze David’s vrouw en zoontje kwijt raakten. Ze zijn op weg naar een vluchtelingenkamp waar ze hen hopen te vinden. David is erg onvolwassen, wat maakt tot je je als lezer flink aan hem kan ergeren. Toch krijg je gedurende het boek wel steeds meer begrip voor hem. Hij is een jonge ouder in een wereld die wij ons maar moeilijk kunnen voorstellen. We leren hem kennen als een liefhebbende vader, die alleen soms zelf ook geplaagd wordt door de wereld waarin hij verkeert.
Het verhaal is niet erg plot-gedreven, waardoor het op plaatsen erg aansleept. Ergens is dit jammer, omdat een intrigerend plot voor veel lezers juist erg belangrijk is. Anderzijds is de afwezigheid van een duidelijk plot in het boek toepasselijk voor de uitzichtloosheid van de problematiek waar de personages mee te maken krijgen. Toch is het verhaal niet alleen maar doem. Lunde laat heel mooi zien dat zelfs in tijden van absolute chaos en uitzichtloosheid het contact leggen met andere mensen mogelijk is en dat zij daarmee het leven waard maken. Want juist die relaties spelen een belangrijke rol in het boek.
Aan het einde van het boek wordt de connectie tussen de verhaallijnen duidelijk. Hiermee laat Lunde op subtiele wijze zien dat de acties die wij vandaag de dag ondernemen de wereld van over veertig jaar zullen beïnvloeden, ook al is dat maar op een kleine manier. Persoonlijk had ik het interessant gevonden als Lunde nog wat aandacht had geschonken aan de politieke en maatschappelijke context waarin de verhaallijn van David en Lou zich afspeelde. Lunde refereert daar momenten naar, maar werkt dit niet verder uit.
Het einde van de oceaan is een uniek, en een belangrijk boek. Het maakt de mogelijke gevolgen van klimaatverandering begrijpelijk op een manier die je niet uit de dagelijkse stroom van informatie op het nieuws of internet haalt. Tegelijkertijd zorgt dit er ook voor dat het boek op plaatsen confronterend en benauwend kan zijn. Het is immers niet onmogelijk dat de situatie die in het boek geschetst wordt realiteit zal worden.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
