"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het enige verhaal

Vrijdag, 23 februari, 2018

Geschreven door: Julian Barnes
Artikel door: Marnix Verplancke

Liefde doet lijden

Julian Barnes schreef een keigoeie roman over die ene grote liefde die iedereen meemaakt en die je tekent voor de rest van je leven.

[Recensie] Paul is negentien. Hij heeft zijn eerste jaar universiteit achter de rug en brengt de zomermaanden thuis bij zijn ouders door, in een doods dorp op zo’n vijfentwintig kilometer van Londen. Ga eens tennissen, geeft zijn moeder hem de raad en wanneer hij in de lokale club een dubbel speelt met Susan, en dat de dagen nadien nog een paar keer doet, gebeurt het onoverkomelijk onverwachte: ze worden verliefd. Op zich geen probleem natuurlijk, ware het niet dat Susan achtenveertig is en de moeder van twee dochters die bijna net zo oud zijn als Paul.

In Het enige verhaal kijkt Paul vijftig jaar na de feiten terug op deze verliefdheid die bepalend is geweest voor zijn leven. Niet dat Susan als een Britse Mrs. Robinson Paul inwijdt in de geneugten van de wilde seks, want al is ze een kwarteeuw getrouwd met Gordon, het koppel heeft in geen twintig jaar nog seks gehad. Susan is in feite net zo onervaren als Paul. Terwijl Gordon zijn roes ligt uit te slapen na het nuttigen van zijn dagelijkse ‘kannen en kruiken’ waarbij hij lente-uitjes knabbelt en af en toe een boer laat, ontvangt Susan Paul in haar kuise nachtjapon, gelegen in haar smalle eenpersoonsbed.

“Ik probeer u geen verhaal te verkopen,”richt Paul zich tot de lezer, “Ik probeer u de waarheid te vertellen,” en dat is moeilijker dan het op het eerste zicht lijkt. Net zoals in het zeven jaar geleden verschenen Alsof het voorbij is, heeft Barnes in zijn nieuwe roman het geheugen als onderwerp genomen, en dat blijkt bijzonder selectief te zijn. Of zijn herinneringen uiteindelijk de positieve of de negatieve kant opgaan, weet Paul niet. Wat hij wel weet is hoe hij zich zijn relatie met Susan wenst te herinneren: fris en onschuldig, zoals die was toen ze elkaar nog maar pas kenden, toen Susan hem “mijn schone jongeling” noemde en hij zich afvroeg of die kleine groene knoopjes van haar tennistenue ook echt opengingen.

Boekenkrant

Maar zo is het niet gebleven, vertelt Paul al na een paar bladzijden. Hun relatie heeft slechts een jaar of tien standgehouden. Toen ze twee jaar samen waren, kochten ze een huis in Londen. Susan raakte aan de alcohol en hoe meer die haar in zijn ban kreeg, hoe verder ze verwijderd raakte van Paul. Het koppel kende alleen nog verdrietige seks, lezen we, seks die een zoete sherrysmaak nalaat in de mond en een emotionele leegte in het lijf. Het enige verhaal is daardoor een melancholische roman geworden, over een man die zijn grote liefde op zijn dertigste al achter de rug heeft en er de rest van zijn leven alleen nog maar op kon terugkijken. Barnes versterkt dit gevoel door bijna ongemerkt van een ik-verteller over te stappen op een jij-verhaal, om te eindigen met een hij-vertelstandpunt. Hoewel Paul aan het woord blijft doorheen het hele boek, zie je hem afscheid nemen van zijn verleden.

Barnes schrijft bijzonder scherp en spits. Tijdens het lezen zie je hem bij wijze van spreken aan zijn schrijftafel zitten. De rug Brits recht, een pen in de hand en voor zich uit starend met een fijne glimlach op de lippen, tevreden over de scène die hij net op papier heeft gezet. En terecht, want Het enige verhaal gaat psychologisch heel diep. “Zou u liever meer liefhebben en meer lijden, of minder liefhebben en minder lijden?” luidt de openingszin van het boek. Het is, zoals hij er zelf aan toevoegt, in feite de enige echte vraag die telt in het leven.

Centrale zinnen

Soms zie je een stel dat totaal op elkaar is uitgekeken, en kun je je niet voorstellen dat ze ook maar iets gemeen hebben, of waarom ze nog steeds bij elkaar zijn. Maar het is niet alleen maar uit gewoonte, of zelfgenoegzaamheid, of conventie. Het is omdat ze ooit hun liefdesverhaal hebben gehad. Dat heeft iedereen. Het is het enige verhaal.

Over de auteur

Samen met Ian McEwan en Martin Amis behoort Julian Barnes (1946) tot wat men over het Kanaal The Golden Generation is gaan noemen, schrijvers die debuteerden eind jaren 1970 en die nog steeds de letteren domineren. Al geldt dat laatste voor Amis misschien net iets minder. Barnes brak door met Flauberts papegaai, waarin hij zijn francofilie botvierde en bevestigde zijn faam met het bijzonder grappige en vernuftige Een geschiedenis van de wereld in 10 en een half hoofdstuk.

Eerder verschenen in Focus Knack

Boeken van deze Auteur:

Engeland, Engeland

Alsof het voorbij is

Het enige verhaal

Alsof het voorbij is

Het enige verhaal