Schrijven over schrijven
[Column] Soms schrijven schrijvers over schrijven. Dat kan op twee manieren. In romans die gaan over een schrijver die min of meer worstelt met het schrijven van een roman en er zijn handboeken die gaan over hoe je een boek zou moeten schrijven.
Nu herinner ik me niet zoveel romans die een schrijver als hoofdpersoon hebben. Ik heb ze vast wel gelezen, maar ze hebben niet zo’n onuitwisbare indruk achter gelaten dat ik de titels direct paraat heb. Mij schiet alleen een boek van Harry Mulisch te binnen dat tijdens het lezen van de eerste 50 pagina’s een enorme ergernis opriep: Siegfried. Dit deel van het boek ging uitsluitend over een zeer gevierd schrijver en de egards waarmee deze ontvangen werd in Duitsland. Een schrijver die bovendien zò beschreven werd dat het onmogelijk was Harry Mulisch er niet in te herkennen.
De rol van de lezer
Een andere en in mijn ogen sympathiekere manier om over jezelf als auteur te schrijven komt van Renate Dorrestein. Ik heb wel meer boeken die gaan over hoe je korte verhalen/poëzie/romans zou moeten schrijven, maar Het geheim van de schrijver (2000) koester ik, ook als lezer. Het is veel meer dan een handboek voor beginnende schrijvers. Natuurlijk reikt het gereedschappen aan en geeft het inzicht in schrijfprocessen en in de geheimzinnige werking van fictie. Maar daarnaast komt de rol van de lezer aan bod, als natuurlijke bondgenoot van de schrijver, net als het lezen zelf. Waarom boeit het ene verhaal en stelt het andere teleur? In hoeverre heeft dat met smaak te maken?
Het boek leest zo prettig omdat het gebaseerd is op de eigen ervaringen van Renate Dorrestein: als auteur, als spreekster in het literaire circuit en als schrijfdocente. Het komt dicht in de buurt van een literaire autobiografie. En toch komen ook andere schrijvers en hun uitspraken over het schrijfproces regelmatig aan bod. Voeg daar nog een snufje humor aan toe en je leest het boek in één keer uit, ook wanneer je niet de ambitie zou hebben om zelf te gaan schrijven.
Writer’s block
Wrang is dat Renate Dorrestein in 2013 opnieuw een boek over schrijven schreef: De blokkade. Geconfronteerd met een writer’s block besloot ze ook dat verhaal, en wat er met haar gebeurde ondertussen, op te schrijven. En ook nu weer heb je bijna het idee, dat je een roman leest. Over een schrijfster die worstelt met een writer’s block.
Schrijven kan heel therapeutisch zijn, ook zonder dat er plannen zijn het geschrevene met anderen te delen. Renate deelde het wel en is daarmee vast ook anderen van dienst geweest. En dat het haarzelf eveneens over een dood punt gebracht heeft bewijst Weerwater.
Dat is overigens dus toch nog een roman over een schrijfster (die een beetje lijkt op Renate), die door Almere uitgenodigd wordt om als stadsschrijver een jaar in Almere te verblijven. Als Almere vervolgens door een ramp van de buitenwereld wordt afgesloten, krijgt haar schrijverschap een zeer speciale invulling.
—
Eerder verschenen op Mijnboekenkast
