Frisse kijk op China
Van onze correspondent in Shanghai, zo luidt de ondertitel van Het geluk van de Chinezen. In het boek staan de verslagen van gesprekken die Eefje Rammeloo voerde met Chinezen uit verschillende delen van het enorme land. Jong en oud, rijk en arm, stadsbewoners en boeren, studenten en arbeiders, mannen en vrouwen, ze komen allemaal aan het woord. Als freelance journalist werkt de auteur voor diverse media en onderdelen van deze interviews zijn terecht gekomen in de artikelen die ze schreef voor verschillende tijdschriften en kranten.
Met het werk van Eefje Rammeloo maakte ik kennis via het literaire non-fictie verhaal over haar grootouders: Titia, een onbezonnen reis naar het land van de vijand. Aan de hand van interviews, reizen door Duitsland, Frankrijk en Nederland en een geërfde kist vol brieven, documenten en foto’s reconstrueerde Eefje Rammeloo hun tumultueuze leven: een oma die in 1942 naar Duitsland vertrok om te trouwen met een Duitse Wehrmachtsoldaat. Een bijzonder en persoonlijk verhaal dat niet alleen boeit, maar tegelijkertijd een andere kijk geeft op de historische gebeurtenissen die we zo goed denken te kennen. Onderzoeken, vastleggen en niet oordelen, dat zijn de kenmerken van dit bijzondere verhaal, gegoten in een prettig leesbare stijl.
In dezelfde heldere stijl en zonder vooroordelen is Het geluk van de Chinezen geschreven. Wat weten we in het westen eigenlijk van China? Wie het nieuws daarover wil volgen, merkt al snel dat artikelen schaars zijn. Sinds ik Eefje Rammeloo volg op Twitter valt dat nog meer op. Veel van haar opmerkingen en links naar belangrijke Chinese of buitenlandse artikelen over China komen hier nergens in de pers terecht. Daarom is het goed dat ze met dit boek een deel van het verouderde en (of) misvormde beeld dat velen nog van China hebben, kan bijstellen.
Uit haar inleiding:
“Het optimisme van de Chinezen is soms moeilijk uit te leggen in het buitenland. China is immers een eenpartijstaat, waar de vrijheid van meningsuiting beknot wordt en het gevaarlijk is om de lucht in te ademen of je kind melk te laten drinken? Dat kan allemaal wel zo zijn, denken veel Chinezen, maar dat betekent niet dat het hele politieke systeem op de schop moet. De oudere generatie is moe van de overheidscampagnes die leiden tot honger en terreur. De jongere generatie heeft inmiddels zoveel persoonlijke vrijheid dat ze geen noodzaak tot verandering ziet. Het gaat goed met het land, don’t rock the boat.”
En: “China verkeert in een overgangsfase […]. De Partij vroeg het Chinese volk zelf met antwoorden te komen ‘welke droom het wil nastreven’ […]. Die moet een antwoord bieden op de identiteitscrisis. En dus dromen de Chinezen. Over een tweede auto, een eigen bedrijf, schone lucht en een goede opleiding. Maar wat is er voor nodig om hun wensen in vervulling te laten gaan? En tegen welke grenzen lopen ze aan? Dat zijn de vragen die aan bod komen in de rapportages die ik de afgelopen jaren maakte en die in dit boek gebundeld zijn. Ze geven een beeld van het leven van Chinezen in deze tijd.”
De onderwerpen zijn divers en goed uitgewerkt: opleidingen en scholen, problemen met minderheden zoals de Oeigoeren, zorg voor ouderen, discriminatie van plattelandsbewoners, corruptie bij (of) het ontduiken van wetten die schone energie nastreven. In zo’n groot land gaat het wel eens wat anders dan voorzien: in plaats van dat de streekbevolking profiteerde van de arbeidskansen bij de aanleg van de hoge snelheidsspoorlijn bijvoorbeeld, kwamen de Han-Chinezen uit de stad om er aan te werken. Een mooi verhaal gaat over de controleurs van de een-kindpolitiek die (nu de wet afgeschaft is) omgeschoold worden tot een soort pedagogisch medewerkers die grootouders (die op de kleinkinderen moeten passen als de ouders werken) leren wat een kind nodig heeft om zich goed te kunnen ontwikkelen.
Over vroeg gepensioneerde ouderen in de stad die gaan dansen op pleinen, jonge studenten die naar het buitenland gaan om te studeren, de kwaliteitsomslag die men in producten wil bewerkstelligen en de stimulering van het verwerven van kennis om een voorsprong te krijgen op gebieden die er toe doen, zoals duurzame energie. Kortom een heel boeiend en afwisselend geheel.
Aan het einde van het boek staat behalve de geraadpleegde literatuur nog een overzicht met de gebruikte begrippen en de geschiedenis van China vanaf 1912. Plus een kaartje van China met daarop de bezochte steden en streken.
Nu Amerika een onbetrouwbare partner is gebleken, lijkt het vanzelfsprekend dat we de blik naar het oosten richten, naar China. Dan is het nuttig op de hoogte te zijn van de juiste feiten over het land en de gemeenplaatsen die doorgaans geuit worden, te vergeten. Het geluk van de Chinezen is daarbij een welkome handreiking, een boek dat smaakt naar meer. Dat kan: Eefje Rammeloo is actief op Twitter: @Eefjerammeloo. Volg haar en je blijft dagelijks op de hoogte.
—
Eefje Rammeloo (Geleen, 1979) studeerde Journalistiek, Politicologie en Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen in Utrecht en Grahamstad, Zuid-Afrika. Ze was redacteur op de buitenlandredactie van de NOS en werkt sinds 2011 als freelancejournalist. In 2014 verhuisde ze naar Shanghai, waar zij als correspondent werkt voor onder andere de VPRO en De Groene Amsterdammer.
—
Eerder verschenen op Mijn Boekenkast
