Jezus de nieuwe Prediker
[Recensie] Het goede zoeken begint met een inleiding over de vraag hoe rationeel het godsgeloof is en in de slotbeschouwing concludeert Jan Lodder dat de wetenschap ons niets kan bieden over de zin van het leven. We hebben in ons leven iets ánders nodig dat verder reikt, ons hart aanspreekt en ons meeneemt op de reis door het leven.
In het eerste deel van dit boek staat Jan Lodder uitgebreid stil bij het boek Prediker dat niet-Joodse invloeden heeft ondergaan maar toch een – weliswaar geheel eigen – Joods karakter heeft. Er is een “waaier van cultureel erfgoed gebruikt”.
Aan het slot van het tweede deel over Jezus stelt Jan Lodder vast: “Voor mij is het wel duidelijk: de historische Jezus heeft veel gemeen met de Qohelet (= Hebreeuwse naam voor bijbelboek Prediker) uit het Predikerboek. Beiden waren wijze Schriftgeleerden, afkomstig uit een gegoed milieu, en hadden een uitstekende opleiding genoten” (p. 94). Jezus kende dus het boek Prediker en net als dit boek vertelt hij een boodschap over de zin van ons bestaan.
Uitvoerig staat Lodder in het deel over het boek Prediker stil bij het begrip dat in de oudere bijbelvertalingen ‘ijdelheid’ heet. De nieuwe bijbelvertaling heeft het treffend omschreven als ‘lucht en leegte’. Het woord duidt aan dat wij mensen geen rotsvaste zekerheden in handen hebben. Alles is betrekkelijk en de achtergronden van ons bestaan onttrekken zich aan ons menselijk inzicht.
Aarde, wtaer, vuur en lucht
Volgens de oude wijsheid is alles in onze wereld opgebouwd uit de klassieke elementen aarde, water, vuur en lucht. Lodder laat ook sporen zien van die gedachtegang in het boek Prediker.
Op basis van een analyse van de bijbeltekst wil Lodder laten zien dat de boodschap van Micha 6: 8 de compositie van zijn boek heeft bepaald. Dit appèl van Micha luidt: “Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg gaan van je God.”
Jan Lodder is gepensioneerd neuroloog en emeritus hoogleraar Vasculaire Neurologie aan de Universiteit van Maastricht; daarnaast heeft hij zich verdiept in de vergelijkende godsdienstfilosofie. Lodder is opgegroeid in de Gereformeerde Bond maar afscheid genomen van het traditionele christelijke geloof. Zijns inziens is de christologie ook niet nodig om de visie van Jezus op de zin van het leven te beschrijven. Hij vindt die belemmerend om tot de oorspronkelijke boodschap van ‘de levende Jezus’ als ‘historische wijsheidsleraar’ door te dringen. Deze vooronderstelling maakt dat er hier en daar met – te weinig onderbouwde – stelligheid opvattingen worden geponeerd die nogal afwijken van degenen die theologisch gemeengoed zijn.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
