"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het jaar dat de bijen kwamen

Zaterdag, 11 juli, 2020

Geschreven door: Petra Postert
Artikel door: Jaap Friso

Vriendinnen in stuifmeelbroekjes

[Recensie] Met een eerste bijensteek is het net zo als met een eerste kus: er wordt teveel betekenis aan gehecht. Dat zegt Alma, de vriendin van de onlangs overleden opa van Josy, nadat het meisje voor het eerst is gestoken. Josy is in paniek, haar sceptische moeder toont ineens haar meest zorgzame kant en de oudere Alma relativeert.

In Het jaar dat de bijen kwamen van de Duitse schrijfster Petra Postert erft Josy een bijenvolk van haar opa. Na haar eerste verbazing en weerstand (“je had liever een hond gehad he”, zegt Alma) sluit het meisje de tienduizenden bijen in haar hart.  De kast kom in de tuin te staan, ze wordt lid van de imkervereniging en slingert haar eerste eigen honing. Haar moeder heeft moeite met de nieuwe hobby (“iets voor oude mannen”) wat alles te maken heeft met de verhouding met haar vader. Opa had vroeger vooral belangstelling voor de bijen, in plaats van voor zijn kinderen.

Josy en haar moeder komen erachter waarom de bijen zo belangrijk voor hem waren en waarom hij wilde dat juist zijn kleindochter de zorg overnam. Een indringende, persoonlijke geschiedenis die met de oorlog heeft te maken. Postert verbindt er het karakter van de bijen aan. Opa heeft van ze geleerd wat het betekent om door te gaan, wat er ook gebeurt. Bijen doen wat ze te doen staat en beginnen gewoon weer van voren af aan. Dat soort nogal antropocentrische teksten worden versterkt door het herhaaldelijk benoemen dat de bijen “oeroude verhalen” vertellen, dat is bijna mystiek. En er staan veel cursieve gedeelten tussendoor die vanuit het perspectief van de bijen zijn geschreven.  Dat is soms aardig maar doet veelal geforceerd aan.

Het verhaal is sterk genoeg zonder dat bijen-gepsychologiseer. De vergaderingen van de imkervereniging zijn hilarisch beschreven en de prille vriendschap van Josy met een klasgenoot die oprecht in bijen is geïnteresseerd, wordt subtiel neergezet en doet denken aan de boeken van Anna Woltz. Fijne personages, onderling gedoe, nieuwe vriendschappen en een avontuur dat een beetje ongeloofwaardig is maar wel heel fijn leest.

Hereditas Nexus

De bijenkast van Josy wordt gestolen en samen met haar nieuwe vriendje en de imkervereniging komen ze de dief op het spoor. Postert gebruikt frisse taal, de bijen worden aangesproken met “hallo vriendinnen” en hebben “stuifmeelbroekjes” aan. Josy houdt een gloedvolle tirade omdat ze denkt dat haar ouders haar hobby afkeuren, zonder dat er ook maar iets over gezegd is. “De vragen schoten als pijlen uit haar mond, alsof ze binnen in de rij hadden gestaan om te worden afgevuurd.” Ze sluit haar betoog beschaamd af: “Dat was het,”  mompelde ze tegen haar tenen. 

Fraai vanuit het tienerperspectief geschreven zoals Woltz dat ook zo goed kan.

Voor het eerst verschenen op Jaapleest