Fietstocht door Europa
[Recensie] Een paar jaar geleden genoot ik enorm van de twee dikke romans van Minke Douwesz. De laatste was uitgekomen in 2009. Ergens las ik dat ze bezig was met haar proefschrift. Veel boekenwurmen keken dan ook blij verrast op toen uitgeverij Van Oorschot een nieuwe roman van deze psychiater aankondigde en renden meteen naar de boekhandel toen het er eindelijk was. Zou het weer net zo goed zijn?
Het laatste voorjaar bevat elementen de de trouwe lezer herkent: het gaat over een milieubewuste, lesbische vrouw met een paar dierbare vriendinnen. Huishoudelijke details, perikelen op het werk en filosofische gedachten worden uitgebreid beschreven. Ik houd van deze stijl. Het geeft een mooi beeld van de hoofdpersoon, waarvan ik vermoed dat ze veel op de schrijver zelf lijkt.
Ese is 53 jaar en lerares Duits. Op een dag neemt ze spontaan ontslag. Ze negeert de opzegtermijn en vertrekt twee dagen later met de fiets richting Oekraïne. Haar doel is het huis van Tsjechov in Jalta, in De Krim. Het verhaal speelt zich af in 2019, dus De Krim is bezet door Rusland en het is de vraag of Ese er ooit zal aankomen. Maar eerst gaat de reis naar Berlijn.
Toen had ze taken die ze belangrijk vond, maar niet de puf, en wilde ze alles weer aan kunnen; nu had ze energie genoeg in haar lijf en een hoofd vol gedachten, herinneringen in associaties.
Herinneringen
Onderweg komen allerlei herinneringen boven. Soms is zijn de tijdssprongen wat abrupt. Ese denkt na over de situatie op school en hoe het zover heeft kunnen komen dat ze het niet meer zag zitten. Het is het bekende verhaal: de werkdruk is hoog vanwege het lerarentekort. Ondertussen wil het management allerlei vernieuwingen en krijgen de docenten nog meer taken op hun bord.
Ook denkt Ese terug aan haar mooie jaren met Martie. Ze ontmoetten elkaar als studenten. Hun karakters verschilden, maar ze hielden veel van elkaar. Martie is een aantal jaren geleden overleden door een ongeluk. Hoe dat precies ging, wordt pas verderop in het boek beschreven. Doordat ik dan al een tijdje in Eses gedachten meekijk, is het heftiger om te lezen. Dit hoofdstuk eindigt met een ontroerende uitvoering van de Matthäus Passion waar Ese met haar zus naartoe gaat.
Minke Douwesz vertelt precies wat haar hoofdpersonen lezen en luisteren, met titels en beschrijvingen erbij. Gek genoeg kom ik dat maar weinig tegen in de literatuur. Ese leest onder andere Paustovski en verhalen van Judith Hermann (die ik nu aan het lezen ben).
De fietstocht door Duitsland verloopt zonder veel problemen. Ese spreekt de taal en maakt af en toe een praatje. In Polen gaat dat al lastiger en in Oekraïne wordt communiceren haast onmogelijk. Bovendien is de vraag of het überhaupt mogelijk is om De Krim in te komen. Het einde is erg spannend. Toch vind ik het niet erg dat Eses gedachten nog steeds uitgebreid worden beschreven. Ik herken me in haar zorgen om klimaatverandering en bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen. Hier en daar valt ze in herhaling, maar dat maakt haar in mijn ogen extra menselijk.
Samen met Ese vraag ik me af wat het eindpunt van haar reis zal zijn. En hoe zal ze weer terug naar huis gaan? Maar de tocht is vooral een kapstok om een mooi beeld te schetsen van een levensechte vrouw. In Trouw zegt Minke Douwesz dat ze voorlopig niet zal beginnen aan een nieuwe roman, omdat ze liever wil lezen. Dus dan moeten we maar de door haar genoemde boeken lezen. En misschien moet ik me eens aan het werk van Frida Vogels wagen, die volgens de Volkskrant qua schrijfstijl op Minke Douwesz lijkt.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
