Een prachtige historische roman
[Recensie] Met haar trilogie over het weesmeisje Marie veroverde de Duitse bestsellerauteur vele lezersharten. Ook ik las de drie boeken en werd meegevoerd in een prachtig verhaal dat zich afspeelt bij de familie Melzer. In de sfeer van weleer neemt Anne Jacobs je mee naar het Duitsland aan het begin van de jaren 1900. Jacobs heeft de eigenschap zaken beeldend en gedetailleerd weer te geven waardoor je jezelf al heel snel in het verhaal waant.
Met de trilogie nog in mijn achterhoofd is haar volgende boek uitgebracht, Het landhuis. Ook dit verhaal speelt zich af in Duitsland en is de hoofdrol weggelegd voor een sterke vrouw. Groot verschil met Het weesmeisje is dat het verhaal zich afspeelt in de Tweede Wereldoorlog én direct na de Wende, de val van de Berlijnse muur in 1989. Er zijn twee verhaallijnen die het verhaal vormen.
1939. Franziska von Dranitz is negentien jaar en woont met haar familie op het landgoed Von Dranitz in het gelijknamige dorp. Het grote gezin leeft in weelde en geniet van het maatschappelijk aanzien. Er is eten en drinken in overvloed, het landgoed levert daarin een groot aandeel. De familie heeft het goed en daarmee ook de dorpsbewoners die voor hen werken. Er zijn veel plannen voor de nieuwe generatie. Het begin van de oorlog verandert echter alles. De zonen uit het gezin moeten de veldslagen in en de vrouwen blijven achter. Prille liefdes komen voor een flinke uitdaging te staan.
1990. Jenny, de kleindochter van Franziska, kent haar oma niet zo goed en wil daar verandering in brengen. Jenny’s leven staat behoorlijk op de kop en ze kan wel wat familietroost gebruiken. Aangezien de band met haar moeder gecompliceerd is, gaat ze op zoek naar haar grootmoeder.
Franziska droomt er al jaren over om terug te keren naar Dranitz en haar herinneringen nieuw leven in te blazen. Zij is de rechtmatige eigenaar van het landhuis en het is nu tijd om de daad bij het woord te voegen. Franziska geeft al haar zekerheden op en vertrekt naar de voormalige DDR om het huis en landgoed op te eisen. Maar dat gaat niet zonder slag of stoot.
‘Keizerrijk, Hitlerrijk en DDR en nu het verenigde Duitsland, alles was voorbijgegaan, maar het dorp, haar Dranitz, was gebleven. ‘
In dit verhaal maken we kennis met twee sterke vrouwen, het zit duidelijk in de genen. Franziska heeft veel meegemaakt in de oorlog maar blijkt bijzonder veerkrachtig en volhardend. Jenny is precies haar oma wat dat betreft en zet haar zinnen door. Wanneer de vrouwen in elkaars leven komen geeft dat een hele mooie en authentieke dynamiek. Ze besluiten samen de droom van Franziska vorm te gaan geven, het geeft Jenny ook meteen een toekomstperspectief. Echter hadden ze niet kunnen denken dat het zo moeilijk zou zijn. Je kunt wel ergens recht op hebben maar om het ook daadwerkelijk te verkrijgen is iets heel anders.
‘ Twee vrouwen, twee werelden, twee levensbeschouwingen.’
Anne Jacobs heeft met Het landhuis een nóg mooier verhaal geschreven dan ik had verwacht. Dat ze wisselt tussen twee en uiteindelijk zelfs drie, perspectieven zorgt voor een mooie wisselwerking. Je krijgt hierdoor een duidelijk beeld over wat er vroeger is gebeurd en welke gevolgen dat had voor de verdere levens van de hoofdpersonages. Ook de dagboekpassages zijn van grote meerwaarde en beantwoorden vragen die Franziska heeft, die jij als lezer hebt. In de periode dat de oorlog uitbrak raakte de familie in een stroomversnelling die verregaande gevolgen had. Vooral wanneer Franziska weer in Dranitz komt doemen de herinneringen continu op, ze wordt geplaagd door het verleden en hoopt daarmee in het reine te komen. De aanwezigheid van Jenny doet haar duidelijk goed.
Wat een indrukwekkend verhaal. En wat is Anne Jacobs goed in het omschrijven van gebeurtenissen en sfeerbeelden. Niet alleen haar personages komen tot leven maar je ziet zonder moeite het landhuis voor je. Het Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog, de Russische invasie maar ook hoe het was in de DDR-periode en de verschillen tussen oost en west, de zoektocht om nader tot elkaar te komen na de val van de muur. Het lijkt wel alsof Franziska de personificatie is van verbinding, sowieso in Dranitz. De kranige zeventiger is een doorzetter, een koppige vrouw die haar laatste wens wil laten uitkomen. Om zoveel meer redenen dan alleen persoonlijk belang. En dat is mooi.
De reis naar het verleden is een indringend en emotioneel zwaar verslag van wat een ellende de oorlog veroorzaakte. Vooral ook hoe dat levenslang bij iemand blijft en een persoon vormt, komt overtuigend over. De confrontatie met het leven van destijds kan zowel belastend als bevrijdend werken. Hoe Franziska daarmee omgaat is bewonderenswaardig, ze heeft nog nooit iets cadeau gekregen in haar leven. Maar dat geldt voor meerdere personages in dit mooie verhaal. Liefde en geheimen staan centraal in de levens van de vrouwen Von Dranitz. Het ontrafelen daarvan uit zich in een prachtige historische roman.
Het landhuis heeft me meegevoerd naar vroegere tijden die zich kenmerkten door verdriet en hoop, verslagenheid en wederopstanding. Omdat het in feite drie generaties in beslag neemt is karaktervorming van groot belang, de verschillen worden met respect benadrukt en pakken soms zelfs grappig uit. Hoe de ‘oudjes’ de jongeren iets kwalijk kunnen nemen en de jongeren verzuchten hoe eigenwijs hun grootouders zijn. Duidelijk iets van alle tijden.
De filmische setting en het indrukwekkende verhaal verdienen vijf sterren. Maar het is de slotfase die dat voorkomt. Die laatste zin was echt zo niet in de stijl van dit boek en temperde de euforie bij mij dusdanig dat ik uitkom op 4,5 ster.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
