Erg wordt erger in het twaalfde Harry Holes-deel
[Recensie] Het Scandinavische thrillergenre heeft het literaire landschap al heel wat onvergetelijke personages opgeleverd. Kurt Wallander uit de Wallander-reeks van Henning Mankell, Lisbeth Salander uit de Millennium-reeks van Stieg Larsson en Harry Hole uit de serie boeken van Jo Nesbø. Allen hebben ze een zwaar kruis te dragen en zien zich geplaatst in een maatschappij die hen grimmig en soms zelfs ronduit vijandig behandelt.
Onvergetelijke personage
Jo Nesbø heeft met Harry Hole een onvergetelijke personage gecreëerd en elk boek weer maakte Jo Nesbø de hooggespannen verwachtingen waar. De hele Harry Hole-reeks is ijzersterk. De serie staat immer garant voor stevige psychologische spanning met geloofwaardige personages.
Jo Nesbø maakt het zijn lezers en zijn vaste personage echter niet gemakkelijk. Harry Hole is een Noorse detective die aan een ernstige drankverslaving leidt. Soms gaat het relatief beter met hem, maar die relatieve rust was vaak een zeer dun en breekbaar laagje ijs.
Innerlijke demonen
Het mes is inmiddels het twaalfde deel in de serie rondom zijn personage, die wereldwijd een grote schare liefhebbers heeft. Al is het woord ‘liefhebberij’ hier misschien niet echt op zijn plaats. Want meer nog dan al het donkere gespuis dat hij op zijn pad tegenkomt, moet Harry telkens weer strijd leveren met zijn innerlijke demonen. En die strijd put hem zichtbaar uit. Iedere lezer zal het beste wensen voor Harry, maar hij is doorgaans zijn eigen bananenschil. Het levert echter prachtige boeken op.
Fraai beschreven
Vooral de balans tussen de spaarzame geluksmomenten die Harry kent en het duister om hem heen, wordt door Jo Nesbø vaak bijzonder fraai beschreven. Ook in momenten van relatieve veiligheid en rust, voel je als lezer hoe precair en kwetsbaar die situatie is.
Bijzonder hardvochtig
Die hoop wordt echter meteen vanaf het begin van Het mes stevig de grond in geboord. Zelfs voor Nesbø’s gebruikelijke doen is hij dit keer bijzonder hardvochtig voor Harry. Dat maakt het lezen van Het mes af en toe een behoorlijke beproeving. Waar in het vorige boek ‘Dorst’ de zon voorzichtig leek te gaan schijnen, alles is hier inktzwart voor Harry Hole. Tot nu toe was er altijd wél ergens wat lucht. Iets waardoor je als lezer kon hopen dat Harry zijn innerlijke demonen definitief achter zich zou kunnen laten.
Op een zijspoor
In Het mes lijkt de alcoholverslaving Harry Hole er definitief onder te hebben gekregen. Aan het begin van het boek ontmoeten we Harry op een ochtend terwijl hij een enorme kater probeert te verwerken. Inmiddels is hij bij de politie voor de zoveelste keer op een zijspoor gezet en mag hij alleen nog aan cold cases werken. Aan het begin van het boek krijgt hij het ergst denkbare nieuws. Zijn grote liefde Rakel is door een geweldsmisdrijf om het leven gekomen. Harry Hole wil er uiteraard achter komen wie hiervoor verantwoordelijk is en wil op de zaak worden gezet. Maar dat ziet zijn leidinggevende niet zitten. Harry Hole zou emotioneel teveel betrokken zijn om de nodige afstand in acht te nemen. Bovendien denkt de nationale recherche Kripos dat Harry Hole zelf wel eens te maken zou kunnen hebben met de moord op Rakel. Naarmate er steeds meer sporen in zijn richting wijzen, geloven steeds minder mensen in Harry’s onschuld. De enige échte en onverwachte bondgenote is Kaja Solness. De lezer kent haar wellicht nog van Pantserhart, één van de betere delen uit de Harry Hole-serie.
Het twaalfde boek is zoals gebruikelijk in deze serie weer een behoorlijk lijvig boek met 525 pagina’s. Maar het is voor het eerst in lange tijd in de reeks dat veel van die pagina’s niet als altijd even noodzakelijke vulling aanvoelen.
Verwerkingsproces
Het mes begint nog veelbelovend met een bijzonder sterk geschreven proloog, maar daarna zakt het tempo lange tijd in. Het grootste deel van Het mes gaat over het psychologische verwerkingsproces van Harry Hole. Maar Harry heeft na elf eerdere delen al zoveel ellende over zich heen gekregen, dat de extra ellende nauwelijks nog binnenkomt bij de lezer. De lezer weet bovendien zo onderhand net zo goed als Harry Hole zelf dat het relatieve geluk nooit lang kan duren. Als het dan eindelijk weer eens zover is, dan voelt het bijna logisch.
Sadomasochistisch
En toch zit er ook iets merkwaardig sadomasochistisch in de aanpak van Jo Nesbø. Het kan kennelijk altijd nog erger en zwaarder. Ook in ‘Het mes’ wordt dit in enkele scènes nog eens extra benadrukt. Eén van de favoriete lp’s van Harry Hole is ‘Road to Ruin’ van De Ramones. Het zou zomaar de lijfspreuk van Harry kunnen zijn. Het enige wat hem op een gegeven moment nog te doen staat om zijn pijn en verdriet te ontvluchten is de vergetelheid in te gaan.
Grijpen naar de drank
De enige manier waarop Harry dat weet te doen is te grijpen naar de drank, zijn aloude oude vriend en vijand. Op een gegeven moment confronteert iemand Harry Hole met een uitspraak die hij hierover ooit heeft gedaan: ‘Je zei dat mensen per definitie onwetende idioten zijn en dat ze daarom niet op steen of huid moeten schrijven tenzij dat met afwasbare inkt gebeurt. We moeten altijd de mogelijkheid hebben het verleden uit te wissen, om te vergeten wie we waren.’ De ironie wil dat Harry zich deze uitspraak niet kan herinneren, maar het is hem ten voeten uit.
Zuiveren van blaam
Alsof zijn privé-sores nog niet genoeg is, moet Harry Hole zichzelf ook nog eens van alle blaam zien te zuiveren en achter de identiteit van de moordenaar van Rakel zien te komen. Uiteindelijk worden de verschillende verhaallijnen door Jo Nesbø keurig aan elkaar vastgeknoopt, waardoor er geen losse eindjes overblijven en de lezers niet met al te veel vragen blijven zitten. Al blijft de toekomst van Harry Hole ongewis. Er zal dan ook ongetwijfeld nog een nieuw deel volgen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
