"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het parlement en de velen

Dinsdag, 7 juni, 2022

Geschreven door: Dieter Lesage
Artikel door: Marnix Verplancke

Pleidooi voor nieuwe vorm van democratie

Dieter Lesage heeft het niet zo begrepen op de radicaal-linkse aanvallen op de parlementaire democratie en schreef daarom een ongemeen boeiende apologie.

[Recensie] “Rise like lions after slumber / In unvanquishable number – / Shake your chains to earth like dew / Which in sleep had fallen on you – / Ye are many – they are few,” aldus de romantische dichter Percy Bysshe Shelley in The Mask of Anarchy, het gedicht dat volgens velen tot het kruim van de politieke poëzie behoort. Shelley schreef het in 1819, nadat er bij arbeidersprotesten in Manchester meer dan tien doden waren gevallen, terwijl wat zij eisten helemaal zo revolutionair niet was: democratische vertegenwoordiging in het Britse Lagerhuis.

De velen en de weinigen waarmee de laatste regel van de strofe eindigt kan misschien origineel gevonden lijken, aldus Dieter Lesage in Het parlement en de velen, in realiteit beheerst die tegenstelling al sinds de Griekse Oudheid de westerse politieke filosofie. Waar hadden Plato en Aristoteles het anders over in hun Politeia en Politika? Met wat goede wil zou je de hele geschiedenis zelfs kunnen samenvatten als een onophoudelijke strijd van de arme en machteloze velen tegen de rijke en machtige weinigen. En ook vandaag gaat die door, waarbij het Lesage opvalt dat een aantal radicaal-linkse filosofen het idee van een parlementaire democratie opgegeven hebben. De velen moeten niet langer die weg opgaan, zeggen denkers als Giorgio Agamben, Antonio Negri, Alain Badiou en Jacques Rancière, zij hebben niet langer behoefte aan politieke vertegenwoordigers of instellingen, zij kunnen zichzelf wel organiseren. Maar is die zelforganisatie wel zo inclusief, vraagt Lesage zich af, of leidt ze tot de tirannie verbonden aan het idee dat er een politieke waarheid zou bestaan? En hij geeft het voorbeeld van de Sloveense filosoof Slavoj Zizek die instemt met Robespierre toen deze meende dat de lokale assemblees niet moesten beslissen over het lot van Lodewijk XVI, daar had de Revolutie immers al over beslist.

Tegen dit gevaarlijke denken in wil Lesage een lans breken voor de parlementaire democratie, al heeft hij daarbij niet meteen de huidige voor ogen. Hij citeert instemmend Walter Benjamin wanneer deze zegt dat politiek inherent gewelddadig is. Een parlement waarin de velen vertegenwoordigd zijn kan dat geweld capteren en in beleid omzetten, maar dan moet het wel oor hebben voor de grieven van die velen. Het komt er niet op aan de revolutionaire ideeën buiten te houden, maar ze daarentegen binnen te halen. Het parlement moet radicaliseren wil onze parlementaire democratie niet imploderen, meent hij.

Dans Magazine

Dieter Lesage, docent aan het Brusselse RITCS en sinds vorig jaar een in Berlijn wonende Duitse staatsburger, is geen onbekende stem in de Vlaamse filosofiewereld. Vooral eind jaren negentig mengde hij zich vaak in maatschappelijke discussies waarbij hij door zijn grondige kennis van het werk van Jacques Derrida iedereen mat leek te kunnen zetten. En ook in zijn nieuwe boek voel je tussen de regels de geest van Derrida. De wijze waarop hij ieder begrip draait en keert en van alle kanten bevraagt op zijn inhoud en betekenis is een feest voor de geest. Hier is een waarlijk democratisch denker aan het werk, merk je, die de lezer niet even zegt hoe het zit, maar hem daarentegen aanzet tot reflectie en het innemen van een eigen standpunt. Het parlement en de velen past in het rijtje van Mark Elchardus’ Reset en Erik Corijns Vlaanderen Ontwaak!, maar is ongetwijfeld het interessantste boek van de drie, precies omdat het verder durft denken dan de sociologische realiteit.

Eerder verschenen in Knack