Afstandelijk, koud, grijs, maar toch fascinerend
[Recensie] Moord in een dorp en een onterecht veroordeelde dader, veel alledaagser kan het bijna niet in een thriller. Maar schrijver Christoffer Carlsson heeft er een aparte draai aan gegeven. Actie, mysterie of speurwerk spelen een bescheiden rol. De dreiging komt uit een heel andere hoek: de zware tol die voorbestemming eist. Het voorteken laat zien hoe deze predestinatie het leven van de hoofdpersonen ontwricht.
Vooral dat van de tienjarige Isak. Zijn leven stort ineen als zijn oom Edvard wordt veroordeeld voor moord op een dorpsmeisje. Edvard komt uit een gewelddadige familie en heeft zelf ook losse handjes. Voor neefje Isak was hij echter een liefdevol rolmodel. Isak is er nu van overtuigd dat hij hijzelf ook voorbestemd is tot geweld, onmachtig om zijn lot te keren. Elke tegenslag ziet hij als bevestiging van een gedoemde toekomst.
Groentje bij een moordzaak
De andere hoofdpersoon is Vidar, die als groen agentje bij de moordzaak betrokken raakt. Hij vreest dat Edvard slachtoffer is van een volksgericht, zonder dat er recht is geschied. Zijn halfslachtige pogingen om daar onderzoek naar te doen, smoren in tegenwerking uit het politiekorps en de dorpsgemeenschap. Zijn gevoel voor gerechtigheid legt hij het zwijgen op.
Het voorteken volgt de personages over een tijdsbestek van meer dan twintig jaar. Na de veroordeling herstellen rust en ritme in het dorp. Maar niet bij de betrokkenen, bij hen zijn de herinneringen wonden die onder het helende korstje verder etteren. Isak richt zijn leven in op zijn veronderstelde uitzichtloosheid, wat leidt tot buitensluiting en werkloosheid. Vidar blijft rusteloos over de losse draadjes rond de moord die hij amper durft te beroeren. Zijn twijfel kost hem zijn veelbelovende loopbaan bij de politie.
De onuitgesproken vraag in Het voorteken is of de mens zich kan ontworstelen aan zijn lot. Het antwoord ligt voor de hand, maar het boek laat zien hoe hoog de prijs is. De personages dienen af te rekenen met sociale druk en hun eigen vooringenomenheid. Tot de laatste pagina is het onduidelijk waar dit gaat eindigen.
Hoe origineel Het voorteken ook is, briljant is het niet. Een tandje meer snelheid had het verhaal goed gedaan. Maar camoufleren van de rauwe werkelijkheid past niet in het plan van de auteur. De personages hebben beslist karakter, zonder dat ze al te dichtbij komen. Dat is het gevolg van de onbekende verteller die alle gebeurtenissen chronologisch en ook een tikje afstandelijk weergeeft, in een rustig tempo, zonder gekleurd taalgebruik. Het effect is dat het drama wegvalt tegen de alledaagsheid van het leven. Als de schrijver de ijzeren tredmolen van het leven had willen beschrijven, dan is hij met verve geslaagd. Emotieloze diepgang zonder dat het saai wordt, het is ware kunst. Als de literaire thriller werkelijk bestaat, dan komt Het voorteken heel dichtbij.
—
Voor het eerst gepuliceerd op De Leesclub van Alles
