"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het witte konijn

Dinsdag, 20 februari, 2018

Geschreven door: Frank Hoes
Artikel door: Onbekend

Wil je een betere leider worden? Volg het witte konijn

[Voorpublicatie] “Je bent leidinggevende, bestuurder of adviseur. Je hebt alles onder controle, maar toch reikt je ambitie verder. Je wilt meer zelfstandigheid, enthousiasme en ondernemend gedrag stimuleren bij de mensen met wie je werkt. Je wilt losser, opener en autonomer opereren. Dan ben je klaar voor de stap naar inspirerend en eigenzinnig leider.

Volg het witte konijn. Het neemt je mee door de wondere wereld van leiderschap, langs alle stappen om jezelf verder te ontwikkelen. Je wordt wakker geschud en aan het denken gezet. Je zult moediger worden en je autonomer opstellen, verrassend, nieuwsgierig en eigenzinnig.

‘Dit boek is voortgekomen uit mijn verbazing over wat mensen elkaar aandoen in organisaties’, zegt auteur Frank Hoes. ‘De rationele beheersing van bedrijfsprocessen overheerst bij leidinggevenden, de wijsheid over de mens, de groep en de eigen persoon is vaak heel beperkt. Daardoor is het gedrag van veel leiders ineffectief en nemen ze verkeerde besluiten op verkeerde gronden. Ik heb dat zelf ervaren in een grote onderwijsinstelling. Ik zag collega’s kiezen voor angst in plaats van voor hun potentie. Ik belandde in ruzies die nergens over gingen. Ik nam deel aan vergaderingen waar iedereen volkomen langs elkaar heen sprak. Ik zag mannetjes krampachtig de baas spelen en om zich heen slaan bij tegenwind. Waarom doen mensen zo? Kan het anders? En hoe dan?’

Met Het witte konijn, Naar eigenzinnig en inspirerend leiderschap, wil ik de lezer aanzetten tot systeemloos denken en handelen. Los van ego, macht, hippe werkwijzen of onzekerheid en angst. Om een eigenzinnig leider te worden die kan leven met toeval, chaos, ongrijpbaarheid, tegenstrijdigheden en onlogica. Want eigenzinnigheid is hard nodig om kwalijke organisaties en dito systemen een halt toe te roepen. Mijn boek is een reis in het onbekende onbekende. Geen valse wensdroom van 7 stappen of vier vierkanten maar een realistisch essay waarin je zelf antwoorden formuleert en ik slechts in gesprek met je ben over je persoonlijke ontwikkeling.’” [Achterflap]

Heaven

Over de auteur

Frank Hoes is trainer, adviseur, ongediplomeerd filosoof en spreker op het gebied van krachtig besturen, leidinggeven en managen. Hij geeft lezingen, is gastdocent op diverse hogescholen en klankbord en trouble shooter voor leidinggevenden en bestuurders. Hij maakt graag gebruik van populaire helden als Alice in Wonderland en James Bond. “In ieder van ons leven deze helden, ze moeten alleen nog even wakker worden geschud.”

De Leesclub van Alles publiceert als voorpublicatie de inleiding en het eerste hoofdstuk van Het witte konijn.

Inleiding

Je bent leidinggevende, bestuurder, adviseur of vervult een soortgelijke rol. In je werk heb je alles onder controle en toch zijn er bepaalde zaken waar je ambitie verder in reikt. Je wilt meer zelfstandigheid, enthousiasme en ondernemend gedrag stimuleren bij de mensen met wie je werkt: in je team, in je projecten en in samenwerkingsverbanden. Want daarmee gaan zij zelf verandering initiëren, komen zij zelf met innovatieve ideeën en oplossingen, tonen hun verantwoordelijkheid, lossen hun dilemma’s op en brengen complexe projecten en processen tot een goed einde. Daartoe wil je hen inspireren en stimuleren.

Deze verandering ga je niet realiseren door nog effectiever te sturen, te coördineren of je te verdiepen in scrum en agile. Nee, die stap maak je door zelf de volgende stap te zetten in je eigen leiderschap.

Aanvullend op je houding van effectieve en efficiënte leider, ontwikkel je een stijl die losser, opener, directer, autonomer, vrijer en mogelijk een tikje eigenzinniger is. Krachtiger, met meer impact en een grotere reikwijdte.

In je ontwikkeling ben je al gegroeid van veelbelovend individu via goed presterend teamlid tot een effectieve leider. Maar je bent er nog niet, er is nog een stap die je kunt zetten namelijk de stap naar inspirerend en eigenzinnig leider. Als eigenzinnig leider stimuleer je mensen in je omgeving om te ontwikkelen en om in beweging te komen. De basis hiervoor ligt in je levenshouding die gebouwd is op gerijpte en geharde zekerheid. Oftewel: weten dat je het juiste doet op het juiste moment.

Werken aan je levenshouding als leider

Zonder kennis van jezelf en de wereld om je heen kun je niet het juiste doen. Daar gaat leiderschap over. Leiderschap is een sociaal proces, een samenspel van jou met anderen; je groep, team en organisatie. Een spel van invloed, vrijheid en ruimte. Daarin handel je verstandig, je doet waar de situatie om vraagt, weet het verschil tussen waarheid en werkelijkheid, ziet waar het individu en de groep behoefte aan heeft. Je doet het juiste, het goede. Niet vanuit je eigen belangen en beperkt door angst en onzekerheid.

Je verbindt mogelijk tegengestelde belangen, behoeften en verlangens. In overzichtelijke of vaker in complexe situaties zorg je voor hoop en breng je oplossingen, resultaten, rust, energie en verlichting. Dat doe je door te handelen, in het samenspel met anderen. Het komt dan aan op houding, gedrag en vaardigheden. Deze zijn ingegeven door een gerijpte levenshouding, verkregen door zelfkennis en door kennis van de wereld om je heen.

‘Leider in wonderland’

Dit boek neemt je mee in de wondere wereld van leiderschap, langs alle stappen om jezelf verder te ontwikkelen. Je wordt wakker geschud en aan het denken gezet; voor je eigen ontwikkeling en om anderen te helpen in hun ontwikkeling. Om op een hoger niveau van functioneren te komen en een completere en wijzere leider te worden. Minder serieus en tegelijkertijd krachtiger. Je zult moediger worden en je autonomer opstellen. Je zult anders leren kijken om dat vervolgens aan anderen te leren. Verrassend, nieuwsgierig en eigenzinnig.

De teksten in dit boek zijn compact geschreven. Weinig voorbeelden en beperkte uitleg. Het zijn gedachten, suggesties en overwegingen. Minimaal tweeduizend jaar al bestaat de kunst veel te zeggen in een beperkte hoeveelheid tekst. Beknopt, pittig, helder, prikkelend, de waarheid in het midden latend, proberend en onderzoekend en vragend. Aforistisch en essayistisch. Als iemand veel woorden nodig heeft om iets uit te leggen, dan is de vraag of hij het zelf snapt. Kort en bondig spreken betekent respect voor je luisteraar, direct naar de kern, niet te veel omhaal van woorden. Een veelprater ontneemt zijn luisteraar het luisteren en de mogelijkheid tot het stellen van vragen.

Mijn advies voor dit boek is: lees langzaam, een bouwsteen of een hoofdstuk per keer. Neem de teksten tot je en laat deze vervolgens bezinken. Schrijf over de inzichten die je opdoet, de antwoorden die je vindt en je nieuwe vragen. Voer een goed gesprek hierover om verdere nuances te vinden. Wat helpt is onderzoeken, nieuwsgierig zijn en ontdekken, want ontwikkeling gaat niet vanzelf. Sommige onderwerpen vergen misschien wat inspanning om ze te doorgronden. Schrik daar niet direct van maar probeer, alsof je een nieuwe taal leert, stapje voor stapje de materie in de vingers te krijgen.

Leren en ontwikkelen gaat in drie stappen. Ten eerste begrijpen wat er staat, dan het letterlijk kunnen navertellen en tot slot het vertellen in je eigen woorden vanuit je eigen ervaring. Dan krijg je iets onder de knie. Fietsen heb je moeten leren door oefening. Om op een hoger niveau van functioneren te komen is dat niet anders. Met inzet, oefenen en volharden krijg je zicht op hoe zaken werken en ben je op weg naar het volgende niveau.

In de tekst staan op diverse plaatsen vragen. Deze zijn er om je verder te prikkelen en verdere verdieping te vinden. Als je er niet direct een antwoord op weet, dan is dat prima. De vraag stellen acht ik belangrijker dan direct een antwoord vinden. Antwoorden komen wel, in rust, in ontspanning. De waarheid bestaat niet, maar als je nadenkt, ervaart, reflecteert en je geest scherpt dan vorm je jezelf: rijper en wijzer. Je vergaart zelfkennis en kennis van de wereld om je heen. De 130 bouwstenen in dit boek zijn hiervoor een hulpmiddel. Een uitnodiging tot dialoog met jezelf en anderen.

Reisgids door wonderland

Als leider ontwikkel je je niet volgens een vastgesteld patroon of een standaard leergang. Daarvoor ben je vaak net iets te eigenwijs, ervaren, eigenzinnig en autonoom. Dit boek is daarom geen  handleiding in de strikte zin van het woord, eerder een reisgids. Met een reisgids beleef je de wereld niet-lineair, je reist thematisch.

Zoals je nieuwsgierig en verrast zelf je route kiest in een vreemde stad met zijn smalle straten, steegjes, passages, verlaten pleinen en drukbevolkte avenues, zo zwerf je ook door dit boek. Het vormt één geheel van vele losse bouwstenen die verschillend van aard zijn, net zoals een stad een geheel is van wijken, huizen, gebouwen, buurten en straten.

Je maakt je eigen reis in Wonderland. De keuze is aan jou; waar je naar toe wilt, wat de weg ernaartoe is en hoe je lang je er wilt zijn. Je krijgt geen oordelen over het beste, het mooiste of het meest bruikbare. Wel zijn er suggesties, overwegingen en vragen.

Hoofdstuk 1. Zie je groei onder ogen

Durf jij je aanstaande groei onder ogen te zien? Welke signalen ontvang je daarover? Of ontken je deze en blijf je hangen bij de melding game over? Meegaan of blijven staan, dat is de meest cruciale keuze van dit boek. Je antwoord bepaalt of je blijft functioneren op het niveau waar je bent of dat je een stap maakt naar een hoger niveau.

Natuurlijk wil je meer, beter en hoger. Meer vanuit jezelf, eigenzinniger. En vooral met meer plezier. Waar wacht je op? Wie geeft het sein te starten? Volg je het witte konijn? Ga je het avontuur aan? Kies je voor vrijheid?

  1. HET WITTE KONIJN ALS KATALYSATOR. “Wat een saai boek, er staan helemaal geen plaatjes in.” Alice en zus zitten onder een boom aan de rand van een vijver. Zus leest Alice voor. Het is een boek zonder plaatjes en dialogen. Het is zo suf dat Alice er half van in slaap valt. Dan loopt er plotseling een wit konijn langs. Het kijkt op zijn horloge en zegt: “Ik moet op tijd komen, ik moet op tijd komen”. Alice schrikt op, is verbaasd. Het konijn vervolgt zijn weg en loopt een hol in. Alice besluit het te volgen en kruipt ook het hol in. Ze valt in een diep gat en landt zacht in ‘Wonderland’. Haar avontuurlijke reis vangt aan. Zo start het kinderboek voor volwassenen en het volwassen boek voor kinderen Alice in Wonderland dat Lewis Carroll schreef in 1865.

Het ‘witte konijn’ is de metafoor van de verstoring van je relatieve rust, een teken dat iets niet lekker verloopt, het game-over signaal, een aankondiging van verandering. Het witte konijn geeft je een opdracht om zelfonderzoek op te starten, een welkome of mogelijk niet-welkome uitnodiging om aan je karakter te werken. Een reis van persoonlijke ontwikkeling, vol ontdekkingen, ontmoetingen en verrassingen. Het witte konijn is een katalysator, het brengt iets teweeg. Het komt vaak buiten je eigen invloedsfeer op je pad.

Soms overduidelijk door reorganisatie, fusie, bedrijfsovername, outsourcing, ontslag en bedrijfssluiting. Of bijvoorbeeld bij scheiding en verlies in de privésfeer. Vaker zijn de tekens van het witte konijn minder evident aanwezig, veel subtieler.

“Het is een vergissing te denken dat in een leven de beslissende de momenten waarop de vertrouwde richting voor altijd verandert, vol luide en felle dramatiek moet zijn en gepaard gaat met hevige gemoedsaandoeningen. Dat is een kitscherig sprookje waarmee dronken journalisten, op aandacht beluste filmregisseurs en schrijvers in wier hoofd het eruit ziet als in een roddelblaadje, de wereld hebben opgescheept.

De waarheid is, dat de dramatiek van een het hele leven bepalende ervaring er vaak een is van een ongelooflijk milde soort. Die heeft zo weinig gemeen met een knal, een steekvlam en een vulkaanuitbarsting, dat de ervaring meestal niet wordt geregistreerd op het moment waarop zij wordt ondergaan.”— Pascal Mercier in Nachttrein naar Lissabon

  1. ZWERVEN IN WONDERLAND. Verbaasd rent Alice achter het witte konijn aan, het konijnenhol in, ze valt diep en landt zacht in een wondere wereld. Nieuwsgierig en onbevangen gaat ze op ntdekking uit. Ze rolt van het ene avontuur in het andere. Ze ontmoet allerlei curieuze personages, stuit op vragen waar ze geen raad mee weet en ze belandt in paradoxale situaties. Moedig, avontuurlijk, een tikje eigenwijs en lekker autonoom lost ze de zaken op. Vrijdenkend en virtuoos!

Virtuositeit staat voor voortreffelijkheid, uitmuntendheid, technische beheersing en meesterschap. De stam is uit het Latijn afkomstig en betekent: kracht.

In het Engels komt het terug in virtue: deugd. Met virtuositeit is leiderschap in de kern beschreven: krachtig het juiste doen. Want virtuoos zijn betekent toch ook vooral doen en natuurlijk niet zomaar wat. Je doet het juiste, daar waar de situatie om vraagt. Met een passende levenshouding en het bijbehorende gedrag in besluitvorming en communicatie. Gestoeld op scherpte en wijsheid.

  1. ‘GAME OVER’. Je komt soms niet verder op het niveau waarop je acteert. Tegenslagen, succes dat uitblijft of je blijft hangen op het punt waar je iedere keer al uitkomt. Het lijkt alsof je een videospel speelt en steeds op hetzelfde punt het bericht krijgt: game over. Je komt niet op een volgend level, hoe hard je ook probeert. Zou je dat laten zitten? Of ga je met je intelligentie en gevoel aan de slag? Kijken, bekijken, onderzoeken en iets anders proberen om toch een level verder te komen?

In het werkende leven zul je ook weleens de melding krijgen: game over. Vlucht je dan naar een andere baan, een andere omgeving en naar andere mensen om daar waarschijnlijk na verloop van tijd ook weer dat signaal te krijgen? Feitelijk blijf je dan functioneren op het niveau waarop je functioneert. Of ga je aan de slag met reflectie, zelfkennis, denken en gedachten en zo meer? Dan neem je het heft in eigen handen.

  1. STROOMVERSNELLING. Wanneer start jij met vragen, luisteren, anders denken, nieuwsgierig zijn en onderzoek om je als leider verder te ontwikkelen? Mogelijk doe je dit al, is het vanzelfsprekend gedrag, ben je iemand die autonoom, slechts vanuit innerlijke noodzaak, op onderzoek uitgaat, wil je weten hoe jij en je omgeving werken. En nog steeds kan er van buitenaf ineens een kracht op je komen die je leerproces in een stroomversnelling brengt.
  2. SCHUILPLAATS. Voor wat houd je je verscholen? Zie je dat je je verantwoordelijk ontloopt door je bestaan tot schuilplaats te maken? Blijf niet hangen in twijfels en tegenstrijdigheden in gedachten en handelen, mogelijk raak je gefrustreerd. Vlucht je in allerlei activiteiten die voorkomen dat je het gesprek met jezelf hoeft aan te gaan? Zodat je kunt blijven ontkennen en anderen de schuld kunt blijven geven van je eigen ongeluk, falen en game over-meldingen? Zie je niet dat de conflicten met anderen het gevolg zijn van conflicten met jezelf?

De irritaties die je hebt over anderen zeggen alles over jou en veel minder over de ander. Je kunt er melancholisch van worden. Vervuld door zelfmedelijden en dieper en dieper in jezelf gekeerd raken. Hoe lang kun je je eigen ontwikkeling ontwijken? Hoe lang kun je deze ontkennen? Zou het witte konijn ooit weer een keer tevoorschijn kunnen komen? Hoe vaak kun je doen alsof het er niet is? Hoe sterk moeten de signalen zijn? Hoe groot moet het witte konijn voor je zijn?

Mensen in je omgeving zullen dat niet tegen je zeggen, een enkeling mogelijk. Maar ja, als je blijft ontkennen… Mogelijk wordt er voor je gekozen als je zelf niet kiest: ontslag, overplaatsing, afslanking, etcetera.