Een sterk verhaal en zou verplicht leesvoer moeten worden op school
[Recensie] Ik werd onmiddellijk aangetrokken door de titel van het boek Het witte meisje. Het deed mij denken aan de film Skin over de Zuid-Afrikaanse Sandra Laing. Haar beide ouders waren blank, zijzelf was gekleurd en dit in een land waar ‘apartheid’ overheerste. Een onderwerp dat nu nog steeds te weinig aandacht krijgt.
Tony Birch neemt zijn lezers niet mee naar Afrika, maar naar Australië waar Aboriginals het niet veel beter is vergaan dan de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. Ik zag reeds meerdere films over dit onderwerp, maar boeken had ik er nog niet over gelezen. Het is een zwarte pagina in onze geschiedenis, die niet vergeten mag worden en waar we lessen uit moeten trekken.
Plattelandsdorp
Odette woont samen met haar kleindochter Sissy in het kleine plattelandsdorp Deane. Het verhaal speelt in de jaren zestig van de vorige eeuw. Odette en Sissy hebben, op het eerste zicht, een rustig leventje. Maar ze zijn Aboriginals en Odette heeft geen makkelijke jeugd gehad en past goed op wat ze doet. De witten mensen uit haar dorp vertrouwt ze niet. Volgens de wet staan Aboriginals hun leven lang onder de voogdij van de Staat. Hun kinderen met een lichtere huidtint kunnen weggenomen worden van de ouders om in een wit gezin opgevoed te worden. Sissy heeft een witte huidtint waardoor Odette bang is dat ze haar zullen wegnemen. Op een dag komt er een nieuwe politieagent aan in het dorp. Hij wil de letter van de wet volgen en Sissy onder zijn voogdij nemen. Odette zal er alles aan doen om dit te voorkomen en vlucht weg. Maar dit is zo eenvoudig niet, gezien zij een reispas nodig heeft en als gekleurde vrouw niet in het gezelschap mag zijn van een wit meisje.
Het witte meisje van Tony Birch is een mustread. Het is een verhaal geschreven om uit de fouten van het verleden lessen te trekken. De auteur hanteert een eenvoudige schrijfstijl, hierdoor is het boek toegankelijk voor een breder publiek en zou je het zelfs op de leeslijst van de middelbare school kunnen zetten. De eenvoudige wijze waarop het verhaal gebracht wordt gaf mij geen wow-gevoel, maar toch kon ik het boek niet opzij leggen. Dit kwam vooral door het verhaal, de gebeurtenissen van Sissy en Odette intrigeren. Van jongs af aan fascineert Australië me, en later interesseerde ik mij vooral, mede door mijn antropologische achtergrond, in de geschiedenis van de Aboriginals. Inhoudelijk was Het witte meisje dan ook volledig wat ik ervan verwachtte.
Naast de eenvoudige schrijfwijze voegt de auteur bepaalde onlogische en soms ook ongeloofwaardige plotwendingen aan zijn verhaal om sneller tot bepaalde gebeurtenissen te komen. Bijvoorbeeld de kennismaking tussen Odette en Jack Haines is wat gekunsteld en zie ik in het echte leven niet zo gebeuren.
Onrecht
Ondanks deze twee kritische noten heb ik enorm genoten van het boek. Het verhaal is inspirerend, hoopgevend, maar ook een echte eye-opener. De manier waarop Tony Birch het onrecht dat de Aboriginals werd aangedaan aankaart, is met momenten hartverscheurend. Meer dan één keer las ik met tranen in de ogen verder. Maar ik voelde me er ook vaak ongemakkelijk bij, hebben wij witten echt zo gehandeld tegen de oorspronkelijke bewoners van Australië? Dit is zo beschamend!
De hoofdpersonages Odette en Sissy sluit je in je hart en zullen je lange tijd bijblijven. Ze krijgen ook de nodige aandacht van de auteur en worden met zeer veel liefde neergezet. Interessant ook hoe de auteur via zijn personages een vergelijkende link legt tussen hetgeen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt en wat de Aboriginals dagelijks moeten doorstaan.
Het witte meisje is een sterk verhaal en zou verplicht leesvoer moeten worden op school. Maar het mist een betere en geraffineerdere uitwerking.
—
Eerder verschenen op Boeken-cast
