"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Hildeke

Dinsdag, 27 september, 2022

Geschreven door: Lieve Joris
Artikel door: Jan Stevens, Lut Delanghe

Verzoening met de familie

[Recensie] Lieve Joris duikt in Hildeke opnieuw in haar familiegeschiedenis, nadat zij in Terug naar Neerpelt had geschreven over haar bewonderde en verguisde broer Fonny. Ik heb Terug naar Neerpelt niet gelezen maar ga dat zeker doen, daarvoor raakte die pure Vlaamse taal mij diep genoeg mijn leeshart. Geen ‘Vlaamsche’ taal maar gewoon de taal die wij in Vlaanderen spreken. Ik hou daarvan, ze is echt. Ook dit verhaal dat we, ik en mijn lees- en levenspartner, na elkaar lazen is echt. Er zijn boeken die ik dichtklap en dan weet, dit moet zij ook lezen. Intens, zo hebben wij het ook gelezen en somtijds opzij gelegd omdat het niet te gauw uit zou zijn.

Terug naar Vlaanderen
Door de toenemende zorg voor haar ouders wordt hoofdpersonage Lieve Joris teruggezogen naar het Vlaanderen van haar jonge jaren: de moeder die ze te weinig kende, de weerbarstige vader die vooral oog had voor zijn verloren zoon. Mooi en pakkend is de vergevingsgezindheid van alle kinderen als hun vader langzaam maar zeker wegdeemstert in zijn dementie. Als de rancune voor zware en soms heel harde beslissingen uit hun jeugd, zoals het verplicht meegaan van broer Rik met onhandelbare Fonny naar een instelling omdat hij zich daar niet alleen zou voelen (zie Terug naar Neerpelt), waar ze zich maar ‘moesten’ bij neerleggen verdwijnt en plaatsmaakt voor zorg worden ze mantelzorgers tegen wil en dank. Goed dat ze met velen waren en elkaar daarin steunden. In dit eerste deel over de vader wordt regelmatig via herinneringen teruggeschakeld naar dat Vlaanderen van weleer waar het geloof, de kerk en de pastoor nog de plak zwaaide en meenden anderen de les te lezen. Bemoeienissen en machtsvertoon waar we echt kwaad van worden.

Handicap
In het tweede deel is er Hildeke, “dat andere uiterste op de schaal van het menselijk tekort”, die na de dood van haar ouders onder de hoede komt van haar broers en zussen. En meteen is daar ook de verantwoordelijkheid van de “brussen”, broers en zussen van personen met een handicap. Hoe graag je ze ook ziet de zorg wordt wel op je schouders gelegd.

Zingend hartje
Hildeke heeft een “zingend hartje”, waardoor ze alom geliefd is, maar beschikt ook over een feilloze antenne voor goed en kwaad. Maar ook zij wordt ouder en verliest net als haar vader de strijd tegen dementie als dat al een strijd kan zijn. Mooi is in deze “woke”tijd dat Lieve Joris schrijft dat ze nog onder elkaar met de brussen praten over “het mongooltje” i.p.v. het downsyndroom omdat het zoveel liever klinkt en beter paste bij Hildeke. Net als bij de uiteindelijke opname van vader in een instelling komt hier ook weer de onmacht aan bod bij de wijze waarop ’sommige’ verzorgers aan de waardigheid van hun patiënten, cliënten, bewoners voorbijgaan. Velen kunnen niet meer protesteren of aanklagen wat somtijds leidt tot hartverscheurende toestanden.

Boekenkrant

Pijnpunten
Met veel zachtheid en humorvol legt Lieve Joris hier een aantal pijnpunten bloot in onze maatschappij. Ook voor zichzelf want terwijl het schuldgevoel over haar jarenlange afwezigheid na een vlucht op haar negentiende uit een beklemmende familiesfeer knaagt, steken familiespanningen de kop op. Maar gaandeweg verzoent ze zich met de familie en ervaart ze die kracht van de hoeksteen van onze maatschappij.

Eerder verschenen op ­Boekensite Gent