[Recensie] Schapen horen bij het Nederlandse landschap. Je ziet ze volop lopen. Vaak denken we er niet eens bij na. Er kleven een paar clichés aan schapen. Lammetjes en baby’s zijn een samenhangend beeld, schaapjes moet je tellen als je niet kunt slapen en bij wol denken we aan warme jassen. Maar al met al is ons beeld van het schaap een beetje suf. Ik weet nog goed hoe ik een klein decennium geleden in een werkgroep van jonge wetenschappers zat, allemaal mensen die net begonnen waren aan het schrijven van een proefschrift. Toen iemand vertelde dat hij promoveerde op historische schapenrassen werd er besmuikt gelachen. Wat kon je daar nu van willen weten?
Maar schapen spelen een belangrijke rol in het beheer van het landschap en leveren melk waar veel mensen met een koemelk allergie erg blij mee zijn. Daarnaast wordt er kaas gemaakt van schapenmelk, leveren ze vlees, hoorn en wol. Schapen stellen daarbij verbluffend weinig eisen. Ze zijn daarmee een van de productiefste dieren van de boerderij.
Nu zullen sommigen opmerken dat we er beter aan doen minder vee te houden. Hoe waar ook, toch lopen we een behoorlijke kans dat we voorlopig echt nog wel wat schapen zien lopen. En als we spreken over soberheid en zorgvuldig omgaan met aarde en het leven dan is het verwonderlijk dat we de dieren die we hebben niet efficiënter gebruiken. In Nederland wegen de kosten van het scheren van schapen meestal niet op tegen de opbrengst van de wol. De concurrentie van kunstvezels en goedkope buitenlandse wol maakt het verwerken van eigen wol onrendabel. Dat is jammer, want wol is een relatief milieuvriendelijke natuurvezel, die in tegenstelling tot bijvoorbeeld katoen, zonder al teveel watergebruik tot een goed verwerkbaar product kan worden gemaakt. Maar aan Nederlandse wol is nauwelijks te komen.
Nu heeft dat ook wel een reden. Veel schapenrassen die in Nederland in het weiland staan, zijn niet gekozen voor hun wol en leveren vaak een vrij ruw product. Verwerken van de wol is ook al niet gemakkelijk. De laatste Nederlandse spinnerij, in Veenendaal, is in de jaren zeventig van de vorige eeuw gesloten. Zo men dus al Nederlandse wol wil hebben dan moet die in Engeland, Duitsland of Denemarken worden gesponnen.
Al deze gegevens staan te lezen in een wederom prachtig verzorgd boek van Marja de Haan en Hilly van der Sluis: Holland breien. Eerder maakten deze auteurs voor uitgeverij Christofoor twee heerlijke kijk- en inspiratie- en doeboeken over wol en breiwerk uit Öland en Shetland. Ze vonden het zelf ook tijd worden om nu aandacht te besteden aan wat te vinden is dicht bij huis. Vandaar dat Holland breien is uitgegeven.
De opzet van de drie boeken is hetzelfde. In het eerste deel leggen de auteurs een en ander uit over de wol in het besproken gebied. In het tweede deel worden patronen gegeven. In het geval van het nieuwe boek, over Nederland, is de nadruk komen te liggen op de zoektocht van de auteurs naar Nederlandse wol. Ver hoefden ze daarvoor overigens niet te gaan. Ze hebben een wolwinkel in Driebergen en vonden uiteindelijk wol van de Utrechtse Heuvelrug.
De patronen die zij geven in het andere deel van het boek zijn zelf ontworpen. Er zijn klassiekers als een vest. Dat wordt Nederlands gemaakt door er gestileerde tulpen op te appliqueren. Daarnaast zijn er een gebreide theemuts, eiermutsjes en een kruikenzak die meer een typisch Hollandse indruk moeten achterlaten. Ik ben meteen begonnen aan de eierwarmers en die vielen me niet mee. Dat ligt niet aan de eierwarmers, maar aan mij. Het boek heeft duidelijk patronen van verschillende niveau’s en de eierwarmers zijn best moeilijk. Alle patronen zijn wel weer, net als in de vorige delen, heel charmant en goed uit te voeren. De auteurs zijn vakvrouwen en dat merk je aan de degelijke patroonbeschrijvingen. Leuk is ook dat er in dit boek een haakpatroon is opgenomen, een tas met de afbeelding van een molen. Haken is momenteel in. Er zijn vast mensen die gelukkig worden van dit patroon.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
