Overrompelende en onverwoestbare vriendschap
Hotel Sofia, het derde boek van Arthur Umbgrove, gaat over vriendschap. Vriendschap die groeit, verbroken wordt, ondergronds doorleeft en tot een prachtig slotakkoord komt. Aan het begin van het boek komen we Harold tegen, die in midden-Italië op zijn sterfbed ligt. Zijn dochter Sofia nodigt oude kameraden uit om afscheid te nemen. Bijna dertig jaar eerder verdween Harold spoorloos uit hun vriendenclub, en toch blijkt bij diens sterven de band van vroeger sterk genoeg om de levens van de achterblijvende mannen blijvend te beïnvloeden.
[Zie ook de voorpublicatie op Athenaeum.nl.]
Begin jaren tachtig gaat Harold studeren in Groningen. Hij was het niet van plan, maar om aan een kamer te komen wordt hij lid van het studentencorps. Daar ontmoet hij Jules, Wilbert en Adriaan en samen vormen ze een groepje outcasts in de ballentent waar iedereen het uitgestippelde pad volgt: succesvol worden in zaken. Het ontbreekt hen alle vier aan die ambitie. Jules wil acteur worden, Wilbert slaagt als charmante nietsnut en Adriaan wil niets. Desondanks is hij de enige die later maatschappelijk succes heeft: als partner in een of andere belangrijke firma.
De vriendschap wordt voor Harold steeds belangrijker, op een gegeven moment is het voor hem het enige dat nog telt. Hij verwaarloost zijn studie en voelt zich alleen veilig als ze samen zijn. De drie anderen vormen een bescherming tegen de buitenwereld. Zoals Wilbert het uitdrukt: ‘Hij was een grootverbruiker van onze vriendschap. Zijn verslaving had ongezonde trekjes.’ Toch verbreekt hij na twee jaar ineens hun band. Op een dag is hij verdwenen en zijn kamer leeg, alle meubels zijn weg. Daarna laat hij nooit meer iets van zich horen.
Over het leven van Harold komen we aanvankelijk weinig te weten, over de drie vrienden des te meer. Steeds is in een hoofdstuk een van hen de hoofdpersoon. Op die manier construeert Umbgrove afwisselend en in delen hun geschiedenis, wat hun verstrengeling mooi weergeeft. Hij laat ook zien hoe de mannen – bijna vijftigers inmiddels – één voor één vastgelopen zijn. Ook het leven van Sofia beschrijft hij in losse stukken. Ze is een gewoon jong meisje dat worstelt met de liefde. Anderzijds is ze de doortastende vrouw die haar vader verzorgt en zijn laatste dagen verlicht en dragelijk maakt. Zij ook is het die de vrienden van vroeger opspoort en de vier mannen weer samenbrengt.
Heel indringend brengt Umbgrove in beeld hoe het leven van mensen met of zonder grote ambities kan verzanden en ieder slachtoffer wordt van zijn eigen onwil richting te geven aan de gang der dingen. Je zou het mislukken kunnen noemen, maar dat is nou juist wat de schrijver niet doet; hij oordeelt en veroordeelt niet, maar laat de alledaagse worsteling zien van mannen die proberen te overleven.
De rol van de dood wordt niet zwaar aangezet, het sterven van Harold krijgt niet veel aandacht. Toch is dat, bijna ongemerkt, in het hele boek aanwezig. In een setting die zich leent voor dramatiek en larmoyante emoties, kiest Umbgrove voor het kleine. Ingetogen vertelt hij het verhaal en hij kruipt daarbij dicht op de huid van zijn personages waardoor invoelbaar wordt hoe en waarom ze vastgeroest zijn. Harold kijkt terug op de vriendschap:
’Dat was ook het probleem: als ik boven mijn boeken hing kreeg ik destructieve gedachten; om die te verdrijven bracht ik zoveel mogelijk tijd met jullie door zodat ik niet studeerde. Tijd is een sluipmoordenaar: je denkt dat je er oneindig veel van hebt, tot het ineens op is.’
Waarom hij dan toch wegging is een raadsel dat dit boek zo mooi maakt. Zonder dat de vier mannen het beseften is hun vriendschap blijven bestaan en in de ontknoping lezen we hoe de verdwijning van Harold daarmee samenhangt. Hotel Sofia is een mooi en breekbaar verhaal geworden, een hommage aan de vriendschap.
