Schandaalkroniek – met horoscoop
[Recensie] Hoewel inktzwart pessimisme in de kunst dikwijls meeslepende resultaten oplevert, lees ik de boeken van de Franse zwartkijker Michel Houellebecq doorgaans met moeite uit. De auteur mag dan voor velen als een van de belangrijkste Franstalige schrijvers van het moment gelden, hij is ook vaak aangevallen wegens zijn houterige, onelegante stijl en de platvloerse filosofie die in zijn boeken verwoord is. Dat laatste bezwaar heeft Ger Groot al eens omstandig uiteengezet in een lang artikel in Boeken (19-11-2005).
Niettemin verdient een schrijver met een zo groot publiek, en wiens ideeën door zovelen serieus genomen worden, een gedegen studie. Dat is deze biografie van Denis Demonpion, als journalist verbonden aan het weekblad Le Point, echter zeker niet. Zijn werkstuk heeft eerder de allures van een sappige schandaalkroniek. Daarvoor is Houellebecq een dankbaar onderwerp: vrouwenhater, mystificateur, islamofoob, sekstoerisme-apologeet, begenadigd treiteraar, en regelmatig in het openbaar in de lorem.
Demonpion hecht om de een of andere reden veel belang aan het feit dat Houellebecq zich twee jaar jonger voordoet dan hij in feite is, en aan het feit dat de auteur niet onder zijn eigen naam – Michel Thomas – schrijft. Maar wat daar nu zo erg of onthullend aan is weet hij nergens duidelijk te maken, al komt hij er wel steeds op terug.
De aardigste kant van deze biografie is dat zij, via de portretten van de schrijver, zijn ouders en zijn vrienden en vijanden, een vermakelijk tijdsbeeld geeft van de periode van de jaren zestig tot nu, en vooral van het Parijse schrijverswereldje. Al blijft het merkwaardig dat Demonpion uitvoeriger ingaat op literaire kibbelpartijen dan op Houellebecqs eerste huwelijk of zijn vaderschap.
Hilarisch is het aanhangsel, een door de zangeres Françoise Hardy opgestelde horoscoop van de schrijver, dat aan het boek is toegevoegd alsof het een belangrijk historisch document betreft.
Het boek is spijtig genoeg nogal uit de losse pols geschreven, en is helaas ook nog eens met de Franse slag vertaald. Daardoor gaat de lectuur ervan constant gepaard met kleine ergernissen. Zo wordt de oorlog in Crimée waarvan in de vertaling sprake is bij ons gewoonlijk aangeduid als de Krimoorlog. Ook de kennis van het Frans schiet regelmatig tekort. “Er wordt op hem (i.e. Houellebecq, G.L.) gewacht. Om de hoek’’, schrijft de vertaalster ergens. Kennelijk was zij vergeten dat de uitdrukking attendre quelqu’un au tournant betekent: iemand nog wel krijgen. En de lezers van Trouw hoef ik natuurlijk niet uit te leggen dat met ’de religieuze ceremonie’ van een huwelijk de kerkelijke inzegening is bedoeld. Ook elders schemert het oorspronkelijke Frans veel te vaak door de liefdeloos afgeraffelde vertaling heen.
Geen gedegen studie dus, hooguit een niet onvermakelijke pageturner voor op het strand. Maar u bent gewaarschuwd: de meteorologen verwachten dit jaar een slechte zomer [2007/red.].
—
Eerder verschenen in Trouw
