Iedere dag in dienst van jou

[Interview] Op een onwaarschijnlijk warme zaterdagavond in september heb ik in café ’t Hoogt in de binnenstad van Utrecht afgesproken met Ivo Bonthuis (1976), de auteur van de debuutroman Iedere dag in dienst van jou. Een paar minuten later staan we weer buiten. Niet omdat we van het gesprek afzien, maar simpelweg omdat het café, dat we ons beiden herinnerden als een rustige, stille plek, in werkelijkheid een rumoerige ruimte blijkt te zijn. Op een terrasje verderop zijn de omstandigheden beter. Bonthuis bestelt een biertje, steekt een sigaret op en vertelt me over zijn leven als auteur.

Gewonnen prijzen en verloren manuscripten
Dat leven begon met het schrijven van korte verhalen. Voor een van die verhalen won hij in 2009 de Hollands Maandblad schrijversbeurs voor proza, een prijs die ieder jaar uitgereikt wordt aan het beste verhaal van een nieuwkomer. Toen Bonthuis de schrijversbeurs won, was hij al enkele jaren intensief bezig met schrijven. In 2006 was hij namelijk begonnen aan de Schrijversvakschool in Amsterdam. ‘Daar ben ik begonnen aan een roman,’ vertelt hij, ‘maar die heb ik weggegooid.’ Bonthuis zegt het in één adem, alsof het niets bijzonders is, net zoiets als de hond uitlaten of onder de douche gaan. Maar waarom gooide hij de eerste roman die hij ooit schreef weg? Het antwoord is kraakhelder: ‘Het was gewoon geen goed manuscript.’

Toch heeft deze zogenaamd mislukte roman hem wel geholpen bij het schrijven van Iedere dag in dienst van jou. ‘Het was een goede oefening in het schrijven van een lang stuk,’ legt hij uit. ‘Als je dat één keer doet, zie je pas wat je allemaal kunt doen.’ Via het Hollands Maandblad kwam hij in contact met zijn redacteur bij Nieuw Amsterdam. Na een aantal van Bonthuis’ verhalen gelezen te hebben, sprak die zijn vertrouwen in hem uit. ‘Bij de uitgeverij zeiden ze: “Schrijf die roman maar,”’ herinnert Bonthuis zich. ‘Ik heb toen een contract getekend voor een roman en een verhalenbundel. Die verhalenbundel heb ik opgeschort, want ik ben nu weer bezig met een nieuwe roman.’

Schrijversvakschool Amsterdam
Het moge duidelijk zijn: Bonthuis zit niet stil. Integendeel: de productieve auteur blijft naar middelen zoeken om zichzelf te stimuleren. Was dat ook de reden om aan de Schrijversvakschool te beginnen? ‘Ik was al een jaar of twee heel veel aan het schrijven,’ vertelt Bonthuis, ‘en op een gegeven moment dacht ik: “Ik kan nu nog heel lang op mijn kamertje gaan zitten schrijven, maar ik wil kritiek.” Ik wilde zien of ik iets kon leren van een ander’. Bonthuis schreef zich in en mocht op basis van ingestuurd werk het eerste jaar overslaan. Zijn tijd op de Schrijversvakschool, waar hij in totaal drie jaar heeft doorgebracht, herinnert hij zich als iets positiefs. ‘Aan het begin dacht ik: “Ik probeer het wel even, ik zie wel hoe het gaat.” Het bleek heel leuk. Ik heb het meeste geleerd van het commentaar dat ik kreeg. In het begin had ik heel erg de neiging om alsmaar door te gaan. Ik zag mezelf alweer tien jaar aan één of twee verhalen werken, om ze alsmaar beter te maken en nooit op te sturen. Op de Schrijversvakschool word je gedwongen je werk openbaar te maken’.

Over de Schrijversvakschool wil Bonthuis nog kwijt dat het geen doorsnee studie is, en ook geen pad naar schrijverschap. ‘Er zijn mensen die denken: ‘Ik ga die school doen, dan word ik schrijver’. Zo werkt het niet.’ Het feit dat er een deeltijdopleiding bestaat voor aspirant-schrijvers, vindt hij logisch. ‘Een schilder kan naar de kunstacademie, dat wordt heel normaal gevonden. Maar bij schrijvers was dat, zeker een paar jaar geleden, nog een beetje vaag. Alsof dat niet helemaal honderd procent puur was. Maar eigenlijk zijn het gewoon lessen in creative writing, die in Amerika en Engeland heel normaal zijn.’

Liever iets eenvoudigers
Iedere dag in dienst van jou bestaat uit drie verschillende verhaallijnen, die qua tijd niet parallel lopen maar wel met elkaar verbonden zijn. De debuutroman is daardoor ingewikkelder van opzet dan de gemiddelde roman. Heeft Bonthuis daar kritiek op gekregen? ‘Ik heb veel verschillende reacties gekregen,’ zegt hij. ‘Sommige vrouwenbladen schreven: ‘het leest als een trein’. Dan klinkt het net of het een heel gemakkelijk boek is, terwijl er aan de andere kant mensen zijn die schrijven dat het best lastig is. Dat kan ik me wel voorstellen. De laatste tijd hoor ik meer dat het een boek is waarbij je zelf mee moet denken. Dat vindt niet iedereen even leuk.’ Er bestaan ook lezers die Iedere dag in dienst van jou wel waarderen, maar toch liever iets eenvoudigers zien. ‘”Schrijf het volgende boek nou iets makkelijker”- dat is me bijvoorbeeld door mijn moeder aangeraden,’ lacht Bonthuis.

Fictie als dagelijkse worsteling
Bonthuis beperkt zich niet tot het schrijven van fictie. Op Verwijl.nl, een site die zich specialiseert in literaire essayistiek, publiceerde Bonthuis bijvoorbeeld een literair essay. De site was een initiatief van collega-schrijvers op de Schrijversvakschool. ‘Een mooi initiatief, al is die site wel ter ziele,’ aldus Bonthuis. Literaire essayistiek vindt hij een prettig genre. ‘Als je een essay schrijft word je, net als bij een recensie, gedwongen om na te denken over waarom je iets mooi vindt of niet,’ legt hij uit. ‘Het fijne aan het literaire essay vind ik dat de vorm onbepaald is. Je hoeft niet, zoals bij het journalistieke essay, met een keiharde conclusie te komen. Het is een persoonlijke ontdekkingstocht. Fictie is iets totaal anders. Dat is een dagelijkse worsteling met een heel andere wereld.’

Een verrassend tevreden toekomst
Over zijn nieuwe roman kan Bonthuis nog niet veel meer zeggen dan dat het boek ‘iets grimmiger’ en ‘iets langer’ dan Iedere dag in dienst van jou wordt. De verhalen blijven ondertussen op een laag pitje staan. ‘Na die eerste roman had ik zoveel ideeën voor een tweede, dat ik dacht: ‘Ik ga eerst die roman schrijven’,’ verklaart Bonthuis. ‘Ook omdat verhalen schrijven een kunst apart is. Voor elk verhaal waar ik tevreden mee ben schrijf ik twee slechte verhalen. Dus vind ik het verstandiger om een paar jaar te wachten. In plaats van van alles te maken dat ‘wel oké’ is, maak ik liever iets waar ik echt tevreden over ben. Wat een tijdje kan blijven bestaan.’

Zoiets als Iedere dag in dienst van jou dus? ‘Ja,’ knikt Bonthuis. ‘Ik heb wel ideeën over wat ik in een volgende roman anders wil doen, maar dat wil niet zeggen dat ik niet tevreden meer ben met deze.’ Deze tevredenheid achteraf is voor de auteur allerminst vanzelfsprekend. ‘Het kwam voor mij ook als een verrassing,’ geeft hij onmiddellijk eerlijk toe. ‘Ik dacht: ‘Ik schrijf een roman en een maand later denk ik: ‘Haal dat boek alsjeblieft uit de winkels.’’’ Maar het valt bij deze roman heel erg mee.’

De debuutroman ligt in de boekwinkels en het volgende veelbelovende boek is in aantocht: Bonthuis, zijn moeder, ikzelf en andere enthousiaste lezers hebben reden genoeg om de toekomst tevreden tegemoet te zien.

—

Eerder verschenen op Recensieweb