Sex, geweld, drank en tomeloze avonturen
[Recensie] Ik Jan Cremer van (uiteraard) Jan Cremer is een boek dat ik gelezen wilde hebben. Waarom? Goede vraag. Het is een bekende titel, het heeft nogal wat stof doen opwaaien bij de publicatie en uit doodgewone nieuwsgierigheid.
Het is een gefingeerde autobiografie die speelt vanaf de Tweede Wereldoorlog tot in de vroege jaren zestig. Centraal staat natuurlijk de schrijver zelf. Hij groeit op in verschillende inrichtingen en is uitermate tegendraads. Hij gaat op dertienjarige leeftijd voor het eerst naar bed met een vrouw en vanaf dat moment profileert hij zichzelf als een grote vrouwenversierder. Hij gaat op jonge leeftijd op de grote vaart naar Leningrad, Ceylon en talloze andere oorden. Hij is smokkelaar van koffie, drank en wapens. Wordt marinier en dient bij het Vreemdenlingenlegioen. Hij ontdekt de kunst en gaat schilderen. Periodes van grote rijkdom en grote armoede wisselen elkaar af. Hij woont bijvoorbeeld in een groot pand in hartje Amsterdam en op Ibiza, maar moet ook bij vrienden op de grond slapen. Als Cremer iemand niet moet, schroomt hij fors geweld niet. Sterker, hij vermoordt de directeur van een inrichting waarin hij heeft gezeten.
Eigenlijk, is dit het wel. De rode draden zijn benoemd. Sex, geweld, drank en tomeloze avonturen. Ik vond het boek zo plat als een dubbeltje, want meer is het niet. Ik snap dat het veel stof deed opwaaien. Alles wordt expliciet benoemd. Nu schrikken we daar niet meer van, maar de verhalen zijn zo over de top en volgen elkaar in zo’n hoog tempo op, dat ik er al snel klaar mee was. Weer een ‘wijf genaaid’, weer iemand genadeloos in elkaar geslagen, weer aanbiedingen van beroemde regisseurs (namen worden niet genoemd), het zal allemaal wel. Als het onweert, weet Jan te vertellen dat de bliksem eens vlak naast hem is ingeslagen én dat hij heeft gezien dat twee boeren door de bliksem gedood werden toen de bliksem in hun zeisen op hun rug insloeg. Zelfs onweer wordt zo ‘larger than life’.
Waar het bij mij wringt is het volgende. Expliciete seks en geweld kan allemaal best, ik snap dat avonturen vreselijk aangedikt of verzonnen worden en als daar een goedlopend verhaal van gebrouwen wordt kan het zomaar eens wat worden. Dat gebeurt hier niet. Het is een chronologisch opratelen van tegendraads gedrag, waarbij het expliciete geweld het meest stoort. Omdat het nergens toe dient. Omdat Cremer iedereen die hem niet bevalt of die hem tegenspreekt naar eigen goeddunken een paar klappen verkoopt. Het wordt gepropageerd. Als een vriend een schampschot krijgt, willen ze de kogelwond verdoezelen om geen gedoe te krijgen. Verdoezelen is in dit geval met een mes groter maken en daarvoor moet de ‘patiënt’ even verdoofd worden;
“Henri werd ongedurig en vroeg met een bleek en iel stemmetje: ‘Brengen jullie me vlug naar de dokter, alsjeblieft’…Henri, steunend op Barry en Rick, schoof met een hinkende poot naar de deur, toen ze vlak bij de deur waren, greep ik Henri van achteren en gaf hem een verschrikkelijke vuistslag op z’n kop. Maar hij ging niet out, draaide zich om en wilde zich losrukken…Hij begon heel hard te gillen van ‘politie’ en ‘help’, maar wij, hoewel nog half lazerus…gingen met z’n drieën op hem los.”
In die trant dus. Een boek vol. Ik houd er niet van. Er zijn ook nog delen 2 en 3. Die laat ik maar even aan mij voorbij gaan.
—
Eerder verschenen op Quis leget heac?
