Ruslandhaat
Vorige week, een paar dagen voor de ramp met de MH17, ben ik toevallig begonnen aan een boekje “voor jongens van 12-16 jaar” uit mijn vaders boekenkast: Biggles begraaft de strijdbijl. Het boekje is uit 1958, midden in de Koude Oorlog. Biggles is een Engelse geheim agent die het opneemt tegen het kwaad in de wereld en dat waren destijds de Russen. Er verschenen tientallen Biggles-boeken. Auteur van de reeks was vliegenier en kapitein in Britse lege W.E. Johns. In Biggles begraaft de stijdbijl is de rolverdeling duidelijk. De Russen zijn slecht, hebben boeventronies, zijn wreed en moeten kost wat kost bestreden worden. En wij westerlingen, in dit boek de Britten en een enkele Amerikaan zijn natuurlijk de helden, met mooie vriendelijke gezichten, maar die niet me zich laten sollen door de Russische beren. Voorspelbare koude oorlog boekjes, passend in de tijdgeest van toen. Als ik zo de laatste dagen de kranten lees, de commentaren hoor en vooral zie hoe twitter ontploft met anti-Rusland-retoriek lijkt het wel alsof we allemaal in een boekje uit de Biggles-reeks zijn beland.
Mijn vader kocht het boek in vertaling 1961, hij was toen nog net geen dertig. Zijn oudste zoon Ferdie was toen 2 jaar, voor hem kan hij het niet aangeschaft hebben. Mijn vader heeft altijd veel Engelse literatuur gelezen, ik was dan ook verbaasd een kinderboek tussen zijn honderden Engelse pockets te vinden. Misschien had het meer met zijn politieke voorkeur te maken. Met het communisme had mijn vader niets op. Hij las in die tijd ook Ik verkoos de vrijheid van de gevluchte Russische ingenieur Victor Kravchenko, die in detail beschreef hoe afschuwelijk het leven in het Rusland onder Stalin was. Het boek had een ereplaats in de boekenkast van mijn vader en hij vond het niet erg dat we als pubers dat boek lazen. Biggles sprak me destijds niet aan, nooit aan begonnen, mijn broer wel. Maar van Kravchenko, ik las het toen ik een jaar of 13 was, verslond ik elke bladzijde.
Het is dit boek geweest dat de beide leesbroertjes uit Venray er van heeft weerhouden elke vorm van sympathie voor het communisme te ontwikkelen, hoe links we ook werden. In die tijd meldde ik me aan als lid van Amnesty International en schreef ik elke maand in gebrekkig Engels een brief aan Brezjnev (voor de jonge lezertjes onder ons: de Poetin van de jaren zeventig van de vorige eeuw) om Russische dissidenten vrij te krijgen. Achteraf kreeg ik pas door hoe Kravchenko was omarmd door het westen en hoe zijn boek na WOII als propagandawapen tegen de communisten werd ingezet. In de jaren zeventig wilde ik nog handelen, nu denk ik bij zo’n ramp als de MH17: graag een pas op de plaats, rustig aan, eerste alle feiten, please, het leven is geen Biggles kinderboek. Niet de American Way, liever de Dutch Approche.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
