Rembrandt kareem
[Recensie] Hoofdpersoon Peter, conservator in het Boijmans van Beuningen en hoofdpersoon Ilyas, een jongeman met veel schulden, ontmoeten elkaar in dit boek, maar dat is niet vanzelfsprekend. Eerst moest Peter ontslagen worden naar aanleiding van een afwijkende mening over een nieuwe Rembrandt. Vervolgens komt hij thuis te zitten, heeft geen flauw benul wat te doen (weet niet eens hoe het koffiezetapparaat werkt), ook omdat hij zijn vrouw en zoons niet echt spreekt over hun bezigheden. Kort gezegd ging hij tot dat moment met plezier naar zijn werk en voor de rest liep hij overal op achter en voelde zich ‘vader, echtgenoot hors concours’. Mooi gezegd.
En dan blijkt er een slecht Nederlands sprekende schoonmaakster elke week het huis schoon te maken. Peter, verrast en geïnteresseerd naar het waarom en hoe, hoort Djemines verhaal over haar schulden en gaat ermee aan de slag. Raakt verbijsterd door het financiële systeem van iets niet kunnen betalen – boetes – deurwaarders – incassobureaus; het lijkt wel een markt die bewust zo in stand gehouden wordt. En dan neemt Djemine Ilyas mee, een 20-jarige jongen zonder werk, al in de bak gezeten, kortom iemand die een zetje nodig heeft.
Zonder verder veel van de inhoud weg te geven, wil ik zeggen dat de verhaallijn tussen Peter en Ilyas zich ontwikkelt; het werd ‘echt’.
Enerzijds luchtig, met vaart en humor (een paar keer echt gelachen), anderzijds ook goed serieus met deze maatschappelijke thema’s. Het verschil tussen de kunsthistoricus die in alles verftoetsen en penseelstreken ziet en de jongen die hem wat meer over het straatleven en het menselijke bijbrengt. (Ilyas leert hem de wens “Ramadan kareem”, waarop Peter automatisch “Rembrandt kareem” antwoordt.) De verschillen, maar ook overeenkomsten, tussen oude en nieuwe bewoners in een wijk. Waarom je soms complete huisraad aan de weg ziet staan. Wat het nut is van werk en waarom je anderen zou helpen – of niet. Waar je je identiteit aan ontleent. En dan heb ik het nog niet gehad over de “problemen” waar enkele hoogopgeleide bewoners mee te maken hebben: wel/geen minnaar, losgebroken wandelende takken en Himalayazout. Het geeft te denken.
Met een essentiële rol voor Titus en ook een beetje voor Homeros. Als je het boek hebt gelezen, snap je waarom ik het tekstfragment over Odysseus erbij heb gezocht (Odyssee, boek 23, r.156).
Op de middelbare school las ik van dezelfde auteur De ijsmakers voor mijn lijst, Ilyas raad ik daarvoor ook van harte aan.
In het nawoord vertelt Ernest van der Kwast over de stichting Rotterdamse Douwers, een project waarbij Rotterdammers zich belangeloos inzetten voor jongeren die hulp nodig hebben.
—
Eerder verschenen op Met de neus in de boeken / Sanis libris, vita lacuna
