Ontvoerd in Irak
[Recensie] Wat de lezer met de roman In andermans handen van de Duitse schrijver Sherko Fatah aan moet, het werd me al die 284 pagina’s maar niet duidelijk. Het boek gaat over de ontvoering van de Duitse archeoloog Albert en zijn tolk Osama, ergens in Noord-Irak. Wie hen ontvoert heeft is onduidelijk, wat er met hen gaat gebeuren ook. Natuurlijk krijg je sympathie voor de twee ontvoerde mannen. Ze worden geslagen, moeten uren in de brandende zon lopen, krijgen te weinig te drinken en te eten. Zijn ze ontvoerd voor losgeld, of om uiteindelijk in een gruwelijk IS-ritueel te worden vermoord? Onzekerheid troef, de mannen bevinden zich in een afschuwelijke situatie. Heftig is het zeker, maar dat maakt nog niet dat dit verhaal een goede roman wordt. We kennen inmiddels legio waargebeurde verhalen over ontvoerde mensen in het Midden-Oosten waarvan sommigen het overleefden en anderen op een gruwelijke wijze werden vermoord. Meerdere boeken, journalistiek of autobiografisch, zagen het voetlicht. Wat voegt aan al deze verhalen een roman hierover dan nog toe? Beschrijven hoe uitzichtloos de situatie van de ontvoerden is? Maar was dat niet al duidelijk?
De mannen worden van hot naar haar verplaatst, gaan van de ene groep terroristen of vrijheidsstrijders over naar een andere. Ze ontsnappen nog een keer, niet echt geloofwaardig, en worden natuurlijk snel gepakt, wel geloofwaardig, want waar moet je heen in een woestijnachtig gebied in een verscheurd land waar iedereen tegen iedereen vecht? Osama droomt van zijn liefje, zwanger van zijn eerste kind. Van Albert lezen we flashbacks over zijn jeugd in Oost-Duitsland met een socialistische vader die nog in de heilstaat gelooft en een zusje met psychische problemen. Albert heeft niet echt een doel in het leven en komt via-via in Noord Irak terecht om daar te helpen met het programma voor herstel van de kunstschatten van het land. Hij leidt een leven waar alles wat hem gebeurt, hem overkomt. Hij maakt geen keuzes en laat het toeval zijn leven regeren. Hij heeft geen doel, geen idealen. De ontvoering overkomt hem ook. Als Sherko Fatah ons over de leegte van het Westelijk leven iets heeft willen vertellen, uitstekend, maar om dat middels een ontvoeringsverhaal in Irak te vertellen, is dan wel een flinke omweg.
En zo gaan we verder, van zandhoop naar rotsformatie, van het ene hol naar het andere waar de mannen vastzitten. De overpeinzingen van de mannen zijn niet echt interessant, zijn eerder wanen van half uitgehongerde mannen, verschrikkelijk natuurlijk, maar ook hiermee is niet zomaar een goede roman geschreven. Aan het eind komt Fatah met een ontknoping die zo ongeloofwaardig is dat het laatste greintje sympathie voor deze roman definitief verdween.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
