"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

In Babylon

Zondag, 17 april, 2011

Geschreven door: Marcel Moring
Artikel door: Marleen Louter

Met recht een literaire thriller

Vanwege het verschijnen van de Marcel Mörings nieuwste roman, Louteringsberg, herleest Recensieweb zijn oeuvre. Deze recensie is daar een van de resultaten van.

De term ‘literaire thriller’ zorgt wel eens voor verwarring. Romans die dit etiket opgeplakt krijgen behoren namelijk lang niet altijd tot de literatuur en hoeven eigenlijk aan slechts twee voorwaarden te voldoen: ze moeten in een redelijke stijl geschreven zijn en een optimale spanningsopbouw kennen. Knap genoeg, maar te weinig om het predikaat ‘literair’ te verdienen; juist omdat ze in sterke mate draaien om een plot, zullen deze romans na het omslaan van de laatste pagina een lege huls blijken en niet in aanmerking komen voor herlezing. Romans die met recht én ‘literair’ én ‘thriller’ genoemd mogen worden, dat zijn er maar weinig. In Babylonvan Marcel Möring is een van de boeken die die titel wél verdient.

Sprookjesschrijver Nathan Hollander, de hoofdpersoon van de roman, is de laatste naamdrager van zijn Joodse familie, die generaties lang over de hele wereld heeft gewoond. Zelf verhuisde hij met zijn ouders, zijn zussen Zelda en Zoë en zijn broertje Zeno steeds verder naar het Westen, van Europa naar Amerika.

‘Want dat waren wij. Allemaal reizigers. We kwamen uit het Oosten, we gingen naar het Westen. Oom Chaïm en neef Magnus, mijn verste voorvaderen, woonden in het gebied dat tegenwoordig de grensstreek van Polen en Litouwen vormt. Daar, in de dichte oerbossen, waar de bizon nog rondtrok en wolven en beren belaagden wie van het ene dorp naar het andere trok, daar maakten ze klokken.’

Boekenkrant

Nathan erft na de dood van zijn oom Herman het huis waar de familie regelmatig samenkwam, een van de weinige ankerpunten in hun bestaan. Er geldt één voorwaarde: zijn oom geeft hem in zijn testament de opdracht zijn biografie te schrijven. Nathan, van beroep sprookjesschrijver, geeft gehoor aan dit verzoek en zijn manuscript groeit uit tot een familiegeschiedenis.

Wanneer het boek af is, bezoekt hij samen met zijn nichtje Nina, althans de vermoedelijke dochter van Nathans jaren geleden op raadselachtige wijze verdwenen broertje Zeno, het indrukwekkende familiehuis om met haar zijn manuscript door te nemen. Maar ze komen in een sneeuwstorm terecht, en met moeite weten ze het huis te bereiken waar ze vervolgens volkomen ingesneeuwd raken. Eenmaal in het huis treffen ze een bizarre situatie aan: de trap is gebarricadeerd met de complete huisraad en in de kelder is een grote hoeveelheid proviand opgeslagen. Kennelijk heeft iemand gerekend op hun komst. Om in leven te blijven, zijn Nathan en Nina gedwongen de barricade stukje bij beetje af te breken en op te stoken, en op die manier geeft het huis langzaam zijn geheimen prijs.

Möring vervlecht in In Babylon twee verhaallijnen: het thrillerachtige verhaal van Nathan en Nina in het immense huis dat hen steeds vijandiger gezind lijkt te zijn,functioneert als een raamvertelling voor de duistere familiegeschiedenis van Nathan, waarvan Nina steeds een hoofdstuk leest. Langzaam komen we meer te weten over de raadselachtige familie Hollander, en door de verhalen over zijn jeugd leren we ook Nathan beter kennen, waardoor diens personage overtuigender wordt. Doordat er op beide verhaalniveaus veel sprookjesachtige elementen in zijn verwerkt, zoals de tijdreizende oom Chaim en neef Magnus die regelmatig bij Nathan op bezoek komen, en waarvan niet duidelijk wordt of zij ‘echt’ zijn of aan de fantasie van Nathan zijn ontsproten, balanceert de roman voortdurend op het randje van een realistische vertelling en de beschrijving van een droomwereld. Möring bewaart die balans zorgvuldig, wat een vervreemdend effect heeft. En er is zijn stijl, die zich nergens naar voren dringt maar steeds de juiste toon treft in de door elkaar heen spelende vertelwijzen. De melancholieke toon bijvoorbeeld, waarop Nathan zijn liefde verklaart aan Nederland, het land dat voor hem nog het meest voelt als thuis.

‘Kaas, orde, zorg, koffie, grote dijken, kleine bossen, rechte kanalen, vierkante weilanden, aardappelloof onder de zomerzon, glooiingen die heuvels heten, heuveltjes die bergen worden genoemd, lange rijen geelbakstenen huizen aan lange roodbakstenen straten en rechthoekige tuintjes met gesnoeide coniferen.
Het avondrood spoelde over dit land, beneden schoten autootjes over de wegen, de landingslichten van Schiphol lagen als een omgevallen kerstboom in de velden. Ik dacht: Hier wil ik sterven.’

De roman mondt uiteindelijk uit in een schitterende apotheose, een plot dat verrast en verplettert, maar niet zodanig bevredigt dat je het boek daarna opzij kunt leggen. Daarvoor is de vervreemding te groot, de leeservaring te intens. Het liefst zou je het nog een keer van voor af aan lezen, om de geheimen ervan bloot te kunnen leggen. Dat maakt van In Babylon een indrukwekkende roman, en vooral de architectuur, de minutieuze opbouw is een proeve van Mörings vakmanschap. Een bezield boek bovendien, waarin de Joodse thematiek een grote rol speelt: een hoogtepunt in zijn oeuvre.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Dubbeluitgave 4 en 5 mei 2023

Bederf is de weg van alle vlees en andere novellen